Η Κριμαία κατοικείται από πάρα πολύ παλιά, αλλά η σύνθεση του πληθυσμού και η κρατική της ταυτότητα άλλαξαν αρκετές φορές. Το 1441 η Κριμαία έγινε ανεξάρτητο Χανάτο, αλλά η αυτοδιάθεσή του δεν κράτησε πολύ, καθώς το 1475 αναγνώρισε την εξουσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επί τρεις αιώνες οι Τάταροι της Κριμαίας ήταν υπήκοοι του σουλτάνου με ευρεία αυτονομία, προστατεύοντας την αυτοκρατορία από απειλές από το βορρά και παρέχοντας σε αυτή μια διαρκή τροφοδοσία σε δούλους. Το 1774, μετά τον νέο ρωσοτουρκικό πόλεμο, δήλωσε πλέον υποτέλεια όχι στην Οθωμανική, αλλά στη Ρωσική αυτοκρατορία. Ως το 1944 η Κριμαία παρέμενε ρωσοταταρική. Την κατέλαβαν δυο φορές οι Γερμανοί (το 1918 και το 1941-1944), ενώ στη διάρκεια της επανάστασης, οι Τάταροι επιχείρησαν δυο φορές να δημιουργήσουν ανεξάρτητο Χανάτο, αλλά τελικά η Κριμαία επέστρεψε στη Ρωσία, αυτή τη φορά στη Σοβιετική.
Το κράτος προστάτευε τους Τατάρους και η χερσόνησος έλαβε το καθεστώς αυτόνομης Δημοκρατίας. Ωστόσο, μετά τον πόλεμο και τη συνεργασία των Τατάρων με τις κατοχικές δυνάμεις, η ευμένεια μετατράπηκε σε οργή, και το 1944 οι Τάταροι εκτοπίστηκαν στα ανατολικά της ΕΣΣΔ. Το 1954 η Κριμαία έχασε το στάτους της αυτονομίας και παραχωρήθηκε ως τμήμα της Ουκρανίας. Αυτό έγινε προς τιμήν των 300 χρόνων της Συνέλευσης της Πρεσλάβα (Περεσλάβσκαγια Ράντα) η οποία αποφάσισε την ένωση της Ουκρανίας με τη Ρωσία, αλλά οι πραγματικοί λόγοι συνδέονταν με τη γεωγραφική θέση της Κριμαίας, η διοίκηση της οποίας θα ήταν απλούστερο να γίνεται από το Κίεβο, παρά από τη Μόσχα.
Ο (σχεδόν) Κριμαϊκός πόλεμος
Στη δεκαετία του 1990 γύρω από την Κριμαία έβραζαν ασίγαστα πάθη. Αποκτώντας την ανεξαρτησία της, η Ουκρανία επιχείρησε να καταστήσει τμήμα της την Ταυρίδα (όπως ονομαζόταν η Κριμαία στην κλασική αρχαιότητα), γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση του τοπικού πληθυσμού. Δραστηριοποιήθηκαν οι Τάταροι, οι οποίοι έλαβαν το δικαίωμα να επιστρέψουν και προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τη γενική σύγχυση προκειμένου να ανακτήσουν τη χαμένη γη και τα προνόμιά τους. Μήλο της Έριδος έγινε τότε η εγκατεστημένη στην Κριμαία -και συγκεκριμένα στη Σεβαστούπολη- κύρια βάση του σοβιετικού στόλου.
Τελικά η Κριμαία δεν αποσχίστηκε από την Ουκρανία, αλλά έλαβε ειδικά δικαιώματα, καθώς μόνο αυτή η περιοχή διαθέτει το καθεστώς αυτόνομης Δημοκρατίας. Στην Κριμαία επέτρεψαν ουσιαστικά να παραμείνει ρωσική, και περιορίστηκαν μόνο στο να την υποχρεώσουν να αλλάξει τις ονομασίες ορισμένων δρόμων. Φαινόταν ότι τα πάντα είχαν διευθετηθεί, μέχρι που συνέβη το κύμα των διαδηλώσεων με αφορμή τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ουκρανίας (Ευρωμαϊντάν).
Το δικαίωμα ελέγχου της χερσονήσου
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να σημειωθούν δύο σημαντικά στοιχεία. Το πρώτο είναι εθνολογικό και πολιτιστικό, και το δεύτερο οικονομικό. Η Κριμαία είναι η πιο ρωσική περιοχή της Ουκρανίας, καθώς το 58% του πληθυσμού της είναι Ρώσοι, το 24% Ουκρανοί και το 12% Τάταροι. Ταυτόχρονα, θεωρούν τη ρωσική μητρική τους γλώσσα τα 3/4 των κατοίκων της Κριμαίας, ενώ την ουκρανική μόνο το 1/10. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου, το 97% του πληθυσμού μεταχειρίζεται τη ρωσική γλώσσα.
Η Κριμαία ουσιαστικά δεν διαθέτει τη δική της οικονομική ελίτ, είτε ελίτ η οποία να έχει δεσμούς με την Ευρώπη. Στα χρόνια της ουκρανικής ανεξαρτησίας οι όποιοι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες σχεδόν καταστράφηκαν. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ΄90 οι ουκρανοί ολιγάρχες επέδειξαν ενδιαφέρον για τα θέρετρα της Κριμαίας, άρχισαν να κάνουν επενδύσεις, αλλά επρόκειτο για ξένα χρήματα. Γι’ αυτό η κριμαϊκή ελίτ δεν έχει αυτούς τους περιορισμούς, οι οποίοι κάνουν εκείνες του Ντονέτσκ ή του Ντνιεπροπετρόβσκ τόσο διαλλακτικές, όταν στο παιχνίδι μπαίνουν η ΕΕ και οι ΗΠΑ.
Λόγω των δύο αυτών παραγόντων, η Κριμαία δεν μπορεί να παραμείνει αμέτοχη σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν στο Κίεβο. Αρχικά επικράτησε δυσαρέσκεια, και στη συνέχεια η απαίτηση να αποκατασταθεί η τάξη. Η όξυνση όμως, η οποία μάλιστα ξεκίνησε παραμονές της επετείου της Συνέλευσης της Πρεσλάβα (συμπληρώνονται 360 χρόνια) και εκείνης της παράδοσης της Κριμαίας στην Ουκρανία (60 χρόνια), προκάλεσε πλέον την ολοκληρωτική επίσημη αντίδραση.
Ποια αισθήματα επικρατούν στην Κριμαία
Στις 19 Φεβρουαρίου το Προεδρείο του Ανώτατου Συμβουλίου της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας, κάλεσε τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς να λάβει έκτακτα μέτρα για την αποκατάσταση της τάξης στο Κίεβο, σημειώνοντας ότι στη χώρα ξεκινά εμφύλιος πόλεμος. Ο πρόεδρος του προαναφερόμενου Ανώτατου Συμβουλίου, Βίκτορ Κονσταντίνοφ, ανέφερε στα μέλη του Κοινοβουλίου της Ρωσίας ότι «η Κριμαία θα θέσει ζήτημα απόσχισης από την Ουκρανία σε περίπτωση αλλαγής της νόμιμης εξουσίας», αν και πρόσθεσε ότι το θέμα αυτό δεν έχει ακόμη τεθεί προς εξέταση.
Στην Κριμαία έχουν γίνει ήδη αισθητές οι βαριές οικονομικές συνέπειες της αστάθειας. Τους κατοίκους της ερεθίζουν οι «αποβάσεις» ουκρανών εθνικιστών, ενώ επιστρέφουν από την υπηρεσία τους και τραυματισμένοι από τις συγκρούσεις στην πλατεία Ανεξαρτησίας αστυνομικοί... Τι θα ακολουθήσει;
Τρία πιθανά σενάρια
1. Όλα θα ομαλοποιηθούν με κάποιο τρόπο. Φαίνεται όμως ότι ο μοναδικός που επιθυμεί ειρήνευση με διατήρηση των υφιστάμενων προηγουμένως συνθηκών, είναι ο Γιανουκόβιτς. Οι πιθανότητες ενός τέτοιου σεναρίου είναι ελάχιστες.
2. Η Κριμαία διευρύνει την αυτονομία της. Το σενάριο αυτό είναι πιθανό -εφόσον επέλθει έστω κάποια σταθεροποίηση- μόνο αν συμφωνήσουν οι πλευρές για ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας. Την ομοσπονδιοποίηση όμως τη φοβούνται οι υποστηρικτές της ουκρανικής ανεξαρτησίας.
3. Η Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας παύει να αποτελεί τμήμα της Ουκρανίας και γίνεται το επόμενο «μη αναγνωρισμένο κράτος» υπό το πατρονάρισμα της Ρωσίας. Να εμποδίσει με τη χρήση βίας αυτό το σενάριο, το Κίεβο δεν είναι σε θέση, ακόμη κι αν εμφανιστεί εκεί ξανά κάποιου είδους εξουσία, η Ουκρανία ουσιαστικά δεν διαθέτει στο μέρος αυτό ένοπλες δυνάμεις της, ενώ οικονομικοί κινητήριοι μοχλοί επίσης δεν υπάρχουν εξαιτίας της κρίσης. Ωστόσο, ένα τέτοιο σενάριο εγκυμονεί κινδύνους σύγκρουσης στο ίδιο το έδαφος της Κριμαίας μεταξύ των Τατάρων της Κριμαίας και των Ρώσων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου