Το να αποδοθεί ένα ολόκληρο παγκόσμιο κίνημα εξέγερσης σε μια απλή πράξη ενός μόνο ατόμου, ίσως να μη συμβαδίζει με τη διαδικασία βάσει της οποίας προχωρά η ιστορία. Να όμως που η τραγική περίπτωση του Mohamed Bouazizi μας παρέχει μια εύκολη εξήγηση για όλα όσα συνέβησαν στην Τυνησία, στην Αίγυπτο , και στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή, προσφέροντας παράλληλα και μια πρόταση, για το πώς θα μπορούσε να διορθωθεί η όλη κατάσταση.
Όπως έγινε γνωστό, ο Bouazizi ήταν ένας σκληρά εργαζόμενος, ανήσυχος, μικροπωλητής μαναβικών, και μόλις 26 χρόνων. Ζούσε στη πόλη Sidi Bouzid της Τυνησίας, και με τα $5 που έβγαζε την ημέρα, συντηρούσε την πολυμελή οικογένειά του, και πλήρωνε για τις σπουδές των πολλών αδελφών του.
Τον περασμένο όμως Δεκέμβριο, η αστυνομία κατέσχεσε το καρότσι του, «δι`ασήμαντον αφορμή». Όταν πήγε στις αρχές προκειμένου να διαμαρτυρηθεί, συνάντησε την επίσημη αδιαφορία. Μέσα στην απελπισία του, αυτοπυρπολήθηκε.
Αυτή του η ακραία πράξη, αναγνωρίζεται από όλους ως η αρχική σπίθα που έβαλε φωτιά στη Μέση Ανατολή, προκαλώντας διαμαρτυρίες και μαζικές διαδηλώσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα την άτακτη φυγή από τη χώρα του Τυνήσιου δικτάτορα.
Οι διαδηλώσεις σύντομα εξαπλώθηκαν και στην Αίγυπτο, φούντωσαν, και ανάγκασαν τον επί 30 χρόνια πρόεδρο της χώρας Hosni Mubarak να ανακοινώσει πως δεν θα ξαναβάλει υποψηφιότητα. Κάτι ανάλογο συνέβη και σε άλλες χώρες της περιοχής. Για παράδειγμα, οι διαδηλώσεις ανάγκασαν τον βασιλιά της Ιορδανίας να αντικαταστήσει όλους όσους απάρτιζαν τη κυβέρνησή του.
Η διαμαρτυρία του νεαρού αυτόχειρα ήταν τόσο πολιτική όσο και οικονομική. Η βασική του ενασχόληση ήταν να προσπαθεί να τα βγάλει πέρα οικονομικά, εν μέσω δυσμενών συνθηκών. Και όταν του στέρησαν ακόμη κι αυτό, αναζήτησε τη λύση από το κράτος. Ένα κράτος που όμως τον αγνόησε. Για αυτό και προχώρησε στη πιο απέλπιδα από όλες τις πράξεις. Την αυτοκτονία. Στην ουσία, η ιστορία του Bouazizi, περιγράφει ακριβώς την εικόνα των προβλημάτων που μαστίζουν ολόκληρη τη περιοχή.
Παρά τον πληθυσμό των 83 εκατομμυρίων, τα $5 δισ. ετήσια έσοδα από τη διώρυγα του Σουέζ, μια ισχυρή τουριστική βιομηχανία, και την άφθονη αμερικανική βοήθεια, η Αίγυπτος δείχνει ανήμπορη να βοηθήσει το λαό της να βγει από τη φτώχεια. Κράτη όπως η Βραζιλία, η Ινδία, και η Κίνα, έχουν καταφέρει να εκμεταλλευτούν το μέγεθός τους, και τους πόρους τους, προς οικονομικό τους όφελος. Στην Αίγυπτο όμως, η διαφθορά και ο σφιχτός κρατικός έλεγχος, την έχουν φέρει στην 137η θέση της παγκόσμιας κατάταξης όσον αφορά στο κατά κεφαλήν εισόδημα ($6.200). Ακόμη και η Τυνησία είναι σε καλύτερη θέση (114η, $9.500). Η διαφθορά και ο σφιχτός έλεγχος του κράτους είναι ενδημικά φαινόμενα της περιοχής.
Για να κρατηθεί στην εξουσία επί 30 χρόνια, ο Mubarak έχει επιμείνει στο ότι η χώρα του έχει μόνο δυο επιλογές: Τη δική του σκληρή του διακυβέρνηση, ή μια κυβέρνηση της παράνομης «Μουσουλμανικής Αδελφότητας».
Αυτό όμως ισχύει απλά και μόνο, επειδή ο ίδιος καταδίωξε και κατέστειλε κάθε μη ισλαμική πολιτική φωνή, που θα μπορούσε να προσφέρει μια εναλλακτική πολιτική λύση. Οι υποψήφιοι που επιτρέπονταν να διεκδικήσουν τη προεδρία έπρεπε να είναι εγκεκριμένοι από το καθεστώς του, και ακόμη και έτσι, οι πιο πετυχημένοι από αυτούς κατέληγαν στη φυλακή. Από τη δεκαετία του 1980 συνεχίζει να ισχύει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και ο τύπος είναι αυστηρά ελεγχόμενος. Πέρσι, η οργάνωση Freedom House αξιολόγησε την Αίγυπτο ως δεύτερη στο κόσμο, σε θέματα καταστολής πολιτικών ελευθεριών και δικαιωμάτων.
Σήμερα, αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται, είναι ένα κίνημα που υπόσχεται ουσιώδεις πολιτικές μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, και τη Βόρεια Αφρική, με τρόπο ανάλογο αυτού που είδαμε το 1989 στην Ανατολική Ευρώπη. Τα δυο διαχρονικά και πανανθρώπινα βασικά αιτήματα, για πολιτική και οικονομική ελευθερία, έχουν πια υιοθετηθεί και από τους λαούς της ταλαιπωρημένης αυτής περιοχής.
Όλος ο κόσμος διατηρεί προσδοκίες σταθερότητας και ειρήνης για τη Μέση Ανατολή. Οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ είναι ιδιαίτερα κρίσιμες, και όλοι ανησυχούν για το τι πρόκειται να γίνει σε περίπτωση αποχώρησης του Mubarak. Τα αποτελέσματα των επαναστάσεων του 1917 στη Ρωσία, και του 1979 στο Ιράν, μας θυμίζουν τι μπορεί να συμβεί όταν κάποιοι ριζοσπάστες εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες για αλλαγή προς όφελός τους. Κάτι τέτοιο όμως δεν χρειάζεται να επαναληφθεί, αν η μετάβαση στη δημοκρατία τύχει μιας σωστής διαχείρισης. (Η Μουσουλμανική Αδελφότητα τηρεί μέχρι στιγμής μια μετριοπαθή στάση μέσα στο κίνημα της διαμαρτυρίας που έχει προκύψει).
Η λειτουργική δημοκρατία και η ανθηρή οικονομική ανάπτυξη αποτελούν τις καλύτερες εγγυήσεις για μια μακροχρόνια σταθερότητα. Πολίτες που έχουν λόγο και παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντός τους, δεν έχουν λόγους να ρισκάρουν με πολέμους ή με νέους δεσποτικούς ηγέτες. Και εδώ είναι που η περίπτωση του νεαρού Bouazizi μας διδάσκει. Δεν ήταν ούτε θρησκόληπτος φανατικός, ούτε πολιτικός αγκιτάτορας. Ήταν απλά ένας πολίτης που ήθελε να μπορεί να εργάζεται, και που ήθελε η κυβέρνησή του να τον αντιμετωπίζει ανοιχτά και δίκαια. Το ότι η περίπτωσή του κατέληξε να γίνει η κεντρική μυθολογία πίσω από το νέο μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας, αποδεικνύει πως αυτά ακριβώς τα αιτήματά του είναι κοινά σε όλους τους πολίτες των χωρών της περιοχής. Θέλουν δηλαδή να είναι ελεύθεροι να ζουν τη ζωή τους αξιοπρεπώς.
Πρόσφατα ο Mubarak δήλωσε πως, «μια λεπτή μόνο γραμμή διαχωρίζει την ελευθερία από το χάος», και είχε δίκιο, εφόσον όμως κάποιος δεν πιστεύει στην ελευθερία.
S.A.- MacLean’s Canada
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου