Σχέδιο αποχώρησης των στρατευμάτων από την Κύπρο επεξεργάζεται η Τουρκία;

Μια εντυπωσιακή κίνηση προετοιμάζουν μεθοδικά και προσεκτικά Τούρκοι αξιωματούχοι εν όψει των σημαντικών διεργασιών στο Κυπριακό που ενδεχομένως θα μεταμορφώσει τον «οδικό χάρτη» του ζητήματος, αλλά θα καθορίσει και σε σημαντικό βαθμό την εξέλιξη των συνομιλιών Χριστόφια -Ταλάτ: Εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο αποχώρησης - κατ’ αρχήν τμηματικής- των τουρκικών δυνάμεων από την Κύπρο.
Μια τέτοια απόφαση θα έχει πολλαπλά οφέλη για την Άγκυρα και τις διπλωματικές της επιδιώξεις. Η πρόταση που επεξεργάζεται από έμπειρα στελέχη της Τουρκικής διπλωματίας, εντάσσεται και καθοδηγείται από το δόγμα των «μηδενικών προβλημάτων» με τις γειτονικές χώρες, του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, με τελικό στόχο να «αιφνιδιασθεί» θετικά η Διεθνής κοινότητα.
Η συζήτηση για το ενδεχόμενο αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο δεν γίνεται μυστικά. Και αυτό εξηγειτε εύκολα. Καθώς, κατά την πάγια τακτική ορισμένων καθεστώτων –κυρίως όμως στην Τουρκία με τις ευαίσθητες ισορροπίες σε ζητήματα εθνικού περιεχομένου- αφήνουν εντέχνως να διαρρεύσει η πληροφορία σε ΜΜΕ, για να ξεκινήσει ένας άτυπος διάλογος αλλά παράλληλα να προετοιμασθεί και η κοινή γνώμη για τις επερχόμενες εξελίξεις.
Ο πρώτος που έκανε την αρχή ήταν ο αναλυτής της εφημερίδας “Hurriyet”, Φατίχ Τσεκίργκε αμέσως μετά την επίσκεψη του Υπουργού Επικρατείας Εγκεμέν Μπαγίς στην Αθήνα. Γράφει ο Τσεκίργκε: “…Ο στρατός στη Βόρεια Κύπρο αποτέλεσε το αντικείμενο του συνεδρίου όπου μίλησε ο Υπουργός Επικρατείας και Επικεφαλής των ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων Εγκεμέν Μπαγίς πριν από μερικές ημέρες στην Αθήνα, καθώς και των συζητήσεων στο αεροπλάνο της επιστροφής του στην Τουρκία. Ο Μπαγίς στο συνέδριο αναφέρθηκε στο πρωτόκολλο με την Αρμενία, το Κουρδικό άνοιγμα και την άρση της βίζας με τη Συρία, ενώ διαμήνυσε πως η Τουρκία είναι έτοιμη και για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος. Η παρέμβαση ενός ομιλητή κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Μπαγίς με τα λόγια «Μιλάτε για ειρήνη όμως εσείς έχετε εκεί χιλιάδες στρατιώτες. Έχετε στρατό κατοχής» σημάδεψε το συνέδριο.
"Ας σοκάρουμε την Διεθνή Κοινότητα"
Ο Τσεκίργκε στην ανάλυση του θέτει άμεσα την ερώτηση : «…Τι θα γινόταν αν αποσύραμε τους στρατιώτες μας από τη Κύπρο με μια ξαφνική απόφαση; Να σοκάρουμε τον κόσμο. Να λέγαμε «η Τουρκία δεν είναι χώρα με στρατιωτικό καθεστώς, είναι μια πολιτική και ειρηνική χώρα». Χρειάζεται να έχουμε οπωσδήποτε στρατό στη Κύπρο για να την υπερασπιστούμε; Ο τουρκικός στρατός είναι ένας τεράστιος στρατός. Η επέμβαση στο νησί θα ήταν θέμα δευτερολέπτων. Αυτό το ξέρει καλά η Ελλάδα. Γιατί υπάρχουν τόσα αεροσκάφη, αναπτυγμένα όπλα, δεξαμενόπλοια και αεροπλάνα; Έχει ανάγκη η Τουρκία να κρατά τόσο πολύ στρατό εκεί για να είναι αποτρεπτική;»
Το άρθρο του αναλυτή της “Hurriyet” απετέλεσε την κατάλληλη αφορμή(αυτός εξάλλου ήταν και ο στόχος) να ξεκινήσει δειλά ένας άτυπος διάλογος μεταξύ διπλωματών, ακαδημαϊκών και δημοσιογράφων.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Bahçeşehir Τσεγκίζ Ακτάρ δήλωσε πως ο αριθμός των στρατιωτών που βρίσκονται στη Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό που απαιτεί το πρόβλημα. Επισημαίνοντας ότι υπάρχουν περίπου 40 χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες στη Κύπρο, ο Ακτάρ συνεχίζει λέγοντας: «Αυτός είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός για ένα τόσο μικρό κομμάτι έδαφους. Θα μπορούσαν να αποσυρθούν μικρές μεραρχίες ως χειρονομία καλής θέλησης. Είχε συζητηθεί και στο παρελθόν κάτι τέτοιο. Ούτως ή άλλως, το θέμα της απόσυρσης υπήρχε και στο Σχέδιο Ανάν. Κάποια συμβολικά βήματα που θα έκανε η κυβέρνηση εκεί θα στήριζαν ουσιαστικά τη λύση. Οι πτήσεις πάνω από τα νησιά και ο στρατός στη Κύπρο είναι το τελευταίο οχυρό των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η απόσυρση του στρατού θα αποδείκνυε πως η κυβέρνηση είναι ο φορέας που έχει τον τελευταίο λόγο για τα καθήκοντα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων». Ο Ακτάρ καταλήγει λέγοντας «Μία τέτοια συμβολική κίνηση θα δείξει τη σοβαρότητα και τη βούληση της Τουρκίας στο θέμα της επίλυσης. Ένα τέτοιο βήμα όχι μόνο δεν θα υπονομεύσει τα άλλα ανοίγματα, αλλά αντιθέτως θα ενισχύσει το έργο της κυβέρνησης. Θα έχει μεγάλη σημασία».
Την ίδια θέση υποστήριξε και ο πρώην πρέσβης Τεμέλ Ισκίτ τονίζοντας ότι η παρουσία του τουρκικού στρατού στη Κύπρο είναι το κυριότερο από τα στοιχεία που εξασθενούν διεθνώς τις θέσεις της Τουρκίας. Ο Ισκίτ επισημαίνει ότι η απόσυρση του στρατού θα ήταν ένα βήμα προς την επίλυση : «Δυστυχώς Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι αποφεύγουν τέτοιες θαρραλέες χειρονομίες ενώ συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις. Η απόσυρση 3.000 με 5.000 στρατιωτών δεν θα συνιστούσε την παραμικρή οπισθοχώρηση στην ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων. Αν γίνει ένα τέτοιο βήμα, η άλλη πλευρά δεν θα ήξερε τι να κάνει, θα τα’χανε, ενώ θα αποτελούσε και σημαντικό υλικό προπαγάνδας στην παγκόσμια κοινή γνώμη».
Αντίθετα δεν συμφωνεί μαζί τους η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Galatasaray, Μπερίλ Ντεντέογλου η οποία δήλωσε πως δεν συμμερίζεται την άποψη της στρατιωτικής απόσυρσης από τη Κύπρο υπό τις παρούσες συνθήκες. Η Ντεντέογλου πιστεύει ότι μια τέτοια πράξη δεν θα είναι αρκετή για να εκληφθεί ως ένδειξη καλής θέλησης σε αυτές τις συνθήκες και προσθέτει «προβλήματα είναι σε εντελώς άλλη διάσταση. Εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε δεχθεί το Σχέδιο Ανάν ο στρατός θα είχε αποσυρθεί εν μέρει. Επομένως, υπάρχει μια ελληνοκυπριακή πλευρά που λέει όχι στο σχέδιο χωρίς να λαμβάνει υπόψη ούτε καν αυτό το γεγονός. Γι’αυτό το λόγο, δεν θεωρώ ότι θα ήταν μια ένδειξη καλής θέλησης που θα είχε ουσία». Η Ντεντέογλου σημειώνει ότι το θέμα αυτό θα δημιουργούσε έντονες διαφωνίες στη Τουρκία. «Στα καλά των καθουμένων αφ’ενός θα προκαλούσε έντονη κριτική στην κυβέρνηση και στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό και αφ’ετέρου δεν θα δημιουργούσε την αναμενόμενη εντύπωση στο εξωτερικό. Επιπλέον θα έφερνε σε δύσκολη θέση τον Ταλάτ απέναντι στην αντιπολίτευση.
Πηγή