Ο φονταμενταλισμός της υπεραπλούστευσης

Το άνοιγμα της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, αν σταθεροποιηθεί και πέραν της σημερινής ενθουσιώδους ρητορικής του Ερντογάν μακράν του να μπορεί να ταυτισθεί με ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα καταστήσει την Τουρκία μη παρακάμψιμο εταίρο σε κάθε επιμέρους ή συνολική παρέμβαση των ΗΠΑ σήμερα και της Ε.Ε αύριο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Αν πιστέψουμε κάποιους αναλυτές, η Αγκυρα αλλάζει στρατηγικό προσανατολισμό, γυρνά την πλάτη της στη Δύση και δίνει προτεραιότητας στις σχέσεις με τις ισλαμικές χώρες.
Την άποψη αυτή εκφέρουν δημοσιογράφοι και αναλυτές στην Τουρκία αλλά και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη που ισχυρίζονται ότι τα κίνητρα των Ερντογάν-Νταβούτογλου είναι ιδεολογικά: Στρέφονται προς τον Αραβομουσουλμανικό Κόσμο για να στηρίξουν την Κρυφή Ατζέντα» για σταδιακή μετάλλαξη της χώρας σε Ισλαμικό Κράτος.
Πρόκειται για την τελευταία έκδοση μιάς Υπεραπλούστευσης που εμφανίζεται κάθε φορά που μια χώρα -Μεγάλη ή Μεσαία Δύναμη- επιχειρεί να κλείσει εξωτερικές εκκρεμότητες, να συμφιλιωθεί με το άμεσο γεωγραφικό της περιβάλλον. Ας αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια παραδείγματα:
- Όταν ο Βίλι Μπραντ δρομολόγησε μετά το 1969 την Οστπολιτίκ, πολλοί -μεταξύ τω οποίων και η τότε Χριστιανοδημοκρατική Αντιπολίτευση- έσπευσαν να δουν Νέο Ράπαλο -τη συμφωνία συνεργασίας της Γερμανίας της Βαϊμάρης με τη Σοβιετική Ρωσία που συνήφθη την Άνοιξη του 1922 στην ομώνυμη ιταλική λουτρόπολη- ή ακόμη χειρότερα ένα νέο σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ.
- Όταν οι Νίξον-Κίσσιγκερ δρομολόγησαν το 1971-2 την προσέγγιση με το Πεκίνο πρόβαλε η απειλή για στρατηγική υποβάθμιση της Δυτικής Ευρώπης ως εταίρου των ΗΠΑ και η στροφή της Ουάσιγκτον από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό.
- Κάθε φορά που διαπιστώνονται δυσχέρειες και ψυχροπολεμικές εντάσεις στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης ξαναπροβάλλει η κινδυνολογία για στροφή της Μόσχας προς Ανατολάς, για Άξονα δηλαδή Ρωσίας-Κίνας -Ινδίας.
- Τον κίνδυνο στρατηγικού προσανατολισμού προς τον Νότο με Ειδική Σχέση με την Βόρεια Αφρική επεσήμαναν στην περίοδο 1977-85 όσοι συνηγορούσαν για μια επίσπευση της ένταξης της Ισπανίας στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Στην Εξωτερική Πολιτική Μεγάλων ή Μεσαίων Δυνάμεων δεν υπήρξαν ποτέ και δεν υπάρχουν περιθώρια για επιλογές με ιδεολογικά και θρησκευτικά κριτήρια και προτεραιότητες: Η σχετική κινδυνολογία προέρχεται από όλους όσοι αντιδρούν σε νέους προσανατολισμούς. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Τουρκία αν κάποιος μπορεί να κατηγορηθεί για ιδεολογική θεώρηση της εξωτερικής πολιτικής αυτός δεν είναι άλλος από το Κεμαλικό Κατεστημένο:
- Η μεταπολεμική Συμμαχία με τις ΗΠΑ δεν αφορούσε μια ανύπαρκτη σοβιετική απειλή- με εξαίρεση τις εδαφικές διεκδικήσεις του Στάλιν στην περίοδο 1945-7- αλλά την ένταξη σε ένα δυτικό συμμαχικό πλαίσιο που θα στεγανοποιούσε την χώρα από την όσμωση με τις γειτονικές αραβομουσουλμανικές χώρες.
- Τα σημερινά ανοίγματα του Ερντογάν αλλά και τα στρατηγικά οράματα του Νταβούτογλου υλοποιούνται με χώρες η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων έχει κοσμικό καθεστώς από δεκαετίες αν όχι από την εποχή της ανεξαρτησίας: Μια διαπίστωση που ισχύει για τον Λίβανο, για την Συρία αλλά και για το Ιράκ.
Η Οστπολιτίκ του Μπραντ δεν ανέτρεψε το σκηνικό της Διπολικής Αντιπαράθεσης αλλά ενίσχυσε τη διαπραγματευτική θέση της Δυτικής Γερμανίας στον ρόλο ενός μη παρακάμψιμου ενδιάμεσου στα ισορροπίες Ουάσιγκτον-Μόσχας.
Το άνοιγμα της Αγκυρας στη Μέση Ανατολή, αν σταθεροποιηθεί και πέραν της σημερινής ενθουσιώδους ρητορικής του Ερντογάν μακράν του να μπορεί να ταυτισθεί με ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα καταστήσει την Τουρκία μη παρακάμψιμο εταίρο σε κάθε επιμέρους ή συνολική παρέμβαση των ΗΠΑ σήμερα και της Ε.Ε αύριο στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή.