Δημήτριος Καρατζίδης
Στρατιωτικός, Πολιτικός Επιστήμονας - Διεθνολόγος
Ως ορθολογικός δρών το Ιράν, εκτιμάται ότι συνεχίζει την ανάπτυξη του πυρηνικού του προγράμματος, το οποίο ξεκίνησε με τις ευλογίες των ΗΠΑ και των δυτικών δυνάμεων τη δεκαετία του 1950, για ειρηνικούς σκοπούς, χωρίς να σκοπεύει, βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, στην απόκτηση πυρηνικών όπλων. Πολιτικά, χρησιμοποιεί το εν λόγω πρόγραμμα ως «μοχλό πίεσης» προς τις ΗΠΑ και τη Δύση, σκοπεύοντας στη λήξη της απομόνωσής του και στην επανένταξή του στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό γίγνεσθαι με ευνοϊκούς όρους (modus vivendi).
Παρά ταύτα, δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, για να αποκτήσει το πλεονέκτημα της «πυρηνικής επιλογής» (nuclear option) και να αυξήσει το γόητρό του πρωτίστως μεταξύ των μουσουλμανικών χωρών, αλλά και διεθνώς. Στη περίπτωση δε που στο απώτερο μέλλον δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και κατορθώσει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, εκτιμάται ότι θα τα χρησιμοποιήσει για την ενίσχυση του status του στη περιοχή του Περσικού Κόλπου, καθώς και ως ψυχολογικό μέσο αποτροπής και όχι ως μέσο πειθαναγκασμού, για την αναθεώρηση του status quo στη περιοχή της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Μακροπρόθεσμα, εκμεταλλευόμενο τη μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας θέση του, θα εντείνει τις προσπάθειές του για αύξηση αφενός της ισχύος του, αφ΄ ετέρου της ηγετικής θέσης στο σιιτικό ισλαμικό κόσμο. Στόχος του θα είναι η ανάδειξή του ως περιφερειακής δύναμης στη Μέση Ανατολή και μάλιστα ως της πρώτης μη αραβικής, αλλά σιιτικής πολιτισμικής καταγωγής δύναμης.
Οι Ιρανοί μοιάζει να διαθέτουν υπομονή και την ικανότητα να σκέπτονται και να ενεργούν σε βάθος χρόνου. Διαβλέπουν πότε οι συνθήκες είναι ώριμες για να λάβουν τις σωστές αποφάσεις προς εξυπηρέτηση του εθνικού τους συμφέροντος. Το πολιτικό αξιακό σύστημα στο σύγχρονο Ιράν, διαφέρει από εκείνο των αρχαίων Μηλίων, οπότε εκτιμάται ότι θα ερμηνεύσουν διαφορετικά από τους εκείνους τη ρήση των Αθηναίων ότι «ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του» και θα δράσουν ορθολογικά.
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οι ΗΠΑ απέτυχαν τη δεκαετία του ΄50 με το Δόγμα Αϊζενχάουερ να ελέγξουν τη Μέση Ανατολή, με συνέπειες ως σήμερα. Στη συνέχεια με το Δόγμα Κάρτερ, η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως Ζωτικός Χώρος των ΗΠΑ, λόγω των τεραστίων αποθεμάτων υδρογονανθράκων. Με τον πόλεμο του 1991 στο Ιράκ, ο Μπούς ο πρεσβύτερος υλοποιώντας το παραπάνω δόγμα, επαναβεβαίωσε τη ζωτική σημασία της Μ. Ανατολής για τις ΗΠΑ, πράγμα που ισχύει και σήμερα.
Η σταθερή και πολυεπίπεδη στρατηγική σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ, η οποία οικοδομήθηκε από το 1978-79, αναμένεται να συνεχιστεί. Ειδικά μετά το τρομοκρατικό κτύπημα της 11/9 και την κήρυξη του «παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας» από τον πρόεδρο Μπούς, το Ισραήλ συμβάλει άμεσα στη στρατηγική ασφάλεια των ΗΠΑ, γιατί η στρατηγική του εναντίον της τρομοκρατίας συμπίπτει με αυτή των ΗΠΑ. Το ισχυρότερο λόμπυ στις ΗΠΑ είναι το εβραϊκό. Παράλληλα όμως και οι μουσουλμάνοι των ΗΠΑ επηρεάζουν σημαντικά τα κέντρα αποφάσεων και τα think tanks που έχουν σχέση με την ενάσκηση της Εξωτερικής Πολιτικής της υπερδύναμης, με τη δράση των ισχυρών λόμπυ της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας.
Η σημερινή αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ιράν δεν είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Οι ΗΠΑ, ως ορθολογικός δρών, και βασιζόμενες στην ισχύ τους, αποτρέπουν το Ιράν από το να αποκτήσει πυρηνική τεχνογνωσία, χωρίς να λάβουν εγγυήσεις ότι αυτή δεν θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, που θα καθιστούσε το Ιράν μια πυρηνική περιφερειακή δύναμη. Οι ΗΠΑ, έχουν τη δυνατότητα να καταστρέψουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν με προληπτικό αεροπορικό ή πυραυλικό πλήγμα (preemptive strike), χρησιμοποιώντας συμβατικά ή πυρηνικά όπλα. Παρά ταύτα, εκτιμάται ότι δεν θα προβούν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, σε μια τέτοια ενέργεια, καθώς δεν θα είναι προς το απόλυτο συμφέρον τους. Εφόσον το Ιράν επιχειρήσει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, τότε οι ΗΠΑ θεωρείται βέβαιο ότι θα δράσουν ως οι Αθηναίοι εναντίον των Μηλίων επαληθεύοντας πως «…στις ανθρώπινες σχέσεις, τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι που τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του».
Στη περίπτωση της συνέχισης του αδιεξόδου στις σχέσεις ΗΠΑ - Ιράν τότε θα ισχύσει η ρήση του μεγάλου Βρετανού διεθνολόγου Edward Carr: «η υπεράσπιση του status quo δεν είναι μια πολιτική που μπορεί να στέφεται μονίμως με επιτυχία. Είναι βέβαιο ότι θα καταλήξει σε πόλεμο». Η υλοποίηση ενός προληπτικού κτυπήματος από τις ΗΠΑ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, εκτιμάται ότι θα επιφέρει και στις δύο χώρες περισσότερη ζημιά παρά όφελος. Στην περίπτωση αυτή, ένας από τους δύο ή και οι δύο θα πρέπει να αποφασίσουν ότι επιβάλλεται να δράσουν μη ορθολογικά. Συνεπώς, μπορούμε αρκετά ασφαλώς να συμπεράνουμε ότι, από δω και πέρα ο δρόμος για τη διπλωματία είναι ανοικτός, καθώς και οι δυο πλευρές, ως ορθολογικοί δρώντες, δείχνουν να επιθυμούν πραγματικά την επίλυση των μεταξύ τους διαφορών με ειρηνικά μέσα και τη διασφάλιση των εθνικών τους συμφερόντων τόσο στη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όσο και διεθνώς.
http://infognomonpolitics.blogspot.com/2009/10/blog-post_8288.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου