Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι στην τελευταία του ομιλία, που είχε συντάξει αλλά δεν πρόλαβε να εκφωνήσει στην εμπορική αγορά του Ντάλας, στο Τέξας, γιατί δολοφονήθηκε εκείνο τον Νοέμβριο του 1963, αναφερόταν στις σημαντικότερες χώρες από την άποψη εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.
Σ'εκείνη την ομιλία του που δεν ακούστηκε ποτέ, ο Κένεντι έγραφε: «Το 70% περίπου της στρατιωτικής μας βοήθειας πηγαίνει σε οκτώ χώρες-κλειδιά που βρίσκονται επί των συνόρων ή κοντά στα σύνορα του κομμουνιστικού μπλοκ -οκτώ χώρες που αντιμετωπίζουν άμεσα ή έμμεσα την απειλή της κομμουνιστικής επίθεσης- το Βιετνάμ, την ελεύθερη Κίνα (Ταϊβάν), την Κορέα, την Ινδία, το Πακιστάν, την Ταϊλάνδη, την Ελλάδα και την Τουρκία».
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχε μεταφερθεί το όνειρο που βασάνιζε σαν έμμονη ιδέα τις ηγέτιδες τάξεις της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Γερμανίας, της Ρωσίας, που δεν ήταν άλλο από την επιθυμία για παγκόσμια κυριαρχία.
Η φιλοδοξία για παγκόσμια κυριαρχία δεν σημαίνει απλώς την επιθυμία κάποιας χώρας να βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να ελέγχει άμεσα ή έμμεσα τις σημαντικότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη, να επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις στα περισσότερα σημεία της Γης, πράγμα που προϋποθέτει ισχυρή ιδεολογική επιρροή διαμέσου τής φανερής ή διακριτικής προπαγάνδας, αλλά παράλληλα είναι απαραίτητος και ένας πανίσχυρος στρατιωτικός μηχανισμός που θα εκφοβίζει τους άλλους και στην ανάγκη θα επιβάλλει δυναμικά τη θέλησή του. Αυτή η μεγάλη ευκαιρία για κυριαρχία δόθηκε στις ΗΠΑ με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Βέβαια ο παγκόσμιος ρόλος των ΗΠΑ αμφισβητούνταν από έναν ακόμα διεκδικητή, τη Σοβιετική Ενωση.
Οταν η μία ή η άλλη χώρα θέλουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο, ο κάθε διεκδικητής αυτού του ρόλου συναντά την έντονη αντίδραση από τον ανταγωνιστή του.
Και σ' αυτό τον ανταγωνισμό δεν υπάρχουν χώρες με μεγαλύτερη ή μικρότερη στρατηγική σημασία. Ακόμα και μία μικρή βραχονησίδα 5-10 τετραγωνικών μέτρων άνευ στρατηγικού ενδιαφέροντος δεν πρέπει να καταληφθεί από τον αντίπαλο, γιατί αυτό θα τον ενθαρρύνει να προβάλει και νέες σημαντικότερες διεκδικήσεις.
Ετσι αναπτύσσονται οι θεωρίες του ντόμινο ή εκείνες περί της εθνικής ασφάλειας ή του εθνικού συμφέροντος και που έχουν αποτέλεσμα την εγκάτασταση βάσεων στο έδαφος μιας χώρας που απέχει χιλιάδες χιλιόμετρα από την ιμπεριαλιστική μητρόπολη.
Μια χώρα με παγκόσμιες φιλοδοξίες βλέπει συνολικά την υδρόγειο σφαίρα σαν ένα γεωστρατηγικό όλον. Μπορεί προσωρινά να δείχνει ένα συγκεκριμένο ενδιαφέρον για μια γεωστρατηγική περιοχή, π.χ. τη Μέση Ανατολή, αλλά ποτέ δεν χάνει από την οπτική της την υδρόγειο σφαίρα.
Τον Νοέμβριο του 1952 ο Αμερικανός πρόεδρος Τρούμαν, μιλώντας ενώπιον στελεχών της CIA, στον αποχαιρετιστήριο λόγο του, αφού εκδήλωσε την «εξαιρετική» του «ευγνωμοσύνη» για τον πλούτο των πληροφοριών που δέχτηκε από αυτή την υπηρεσία είπε: «Εκείνοι που βρίσκονται στην καρδιά της CIA γνωρίζουν τι είναι απαραίτητο για τον πρόεδρο να ξέρει κάθε πρωί για οτιδήποτε λαμβάνει χώρα από το ένα άκρο του κόσμου στο άλλο, από τον Βόρειο ώς τον Νότιο Πόλο».
Μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην Ανατολική Ευρώπη και την ΕΣΣΔ, οι Αμερικανοί προσπάθησαν να επηρεάσουν τις εξελίξεις στις χώρες που ανήκαν στο σοβιετικό μπλοκ.
Σ' όλες τις χώρες που ανήκαν στο πρώην σοβιετικό μπλοκ ή προέκυψαν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και της Γιουγκοσλαβίας, οι Αμερικανοί προσπάθησαν να διεισδύσουν και να επηρεάσουν τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις με διάφορους τρόπους, ακόμα και με την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων. Αυτό συνέβη εκτός από την Ανατολική Ευρώπη, στη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν. Πολλές από αυτές τις ασιατικές χώρες συνορεύουν με το Αφγανιστάν, όπου συνεχίζεται η στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών. Από παλιά οι Αμερικανοί ενδιαφέρονταν να ελέγξουν όσο γίνεται καλύτερα τις περιοχές της Εγγύς και της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής, όπου θα πρέπει να συγκαταλέγεται και το Αζερμπαϊτζάν με τις άφθονες πετρελαιοπηγές του, μια χώρα που συνορεύει με το Ιράν και βρίσκεται κοντά στο Ιράκ.
Σύμφωνα με τη στρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ, λέγοντας Εγγύς και Μέση Ανατολή εννοούμε την εδαφική περιοχή «ανάμεσα στη Μεσόγειο και την Ινδία», που είναι γεμάτη από πλουτοπαραγωγικές πηγές «περιλαμβανομένου του πετρελαίου».
Η επέμβαση του Μπους στο Ιράκ και οι απειλές κατά του Ιράν (που είναι από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στον κόσμο) έδειξαν τις προθέσεις της αμερικανικής ηγεσίας.
Αλλά η αντίσταση στο Ιράκ και το Αφγανιστάν έδειξε ότι η Μέση Ανατολή είναι ένα δύσκολο καρύδι που δεν πρόκειται να σπάσει εύκολα. Και ενώ οι Αμερικανοί απασχολούνταν και συνεχίζουν ν' απασχολούνται με την αντίσταση στις δύο αυτές χώρες, άλλες μεγάλες δυνάμεις αναδύθηκαν με μεγάλη ταχύτητα στο διεθνές προσκήνιο, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, ακόμα και η Ευρώπη, ενώ η Ρωσία ανακτά σταθερά θέσεις στη διεθνή πολιτική σκηνή. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για μονοκρατορία.
Σε μια στιγμή όπου η αμερικανική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες, η ηγεσία των ΗΠΑ επιχειρεί να ξετυλίξει την πολιτική της σε όλες τις περιοχές του κόσμου, ενώ οι διεθνείς εξελίξεις είναι πολυπλοκότερες από κάθε άλλη φορά.
Οι αντιθέσεις της με τη Βόρειο Κορέα και το Ιράν είναι γνωστές, καθώς αντιτάσσεται στην απόκτηση πυρηνικών όπλων από εκείνες. Αλλά δεν είναι μόνον αυτός ο λόγος.
Για την αποσταθεροποίηση του Ιράν, οι Αμερικανοί προσδοκούν τη συνεργασία με τους Κούρδους αυτονομιστές. Δεν ξεχνούν ότι οι εξεγερμένοι Κούρδοι κοντά στη Σοβιετική Αρμενία, όταν μεταπολεμικά υπήρχε ακόμα η ΕΣΣΔ, υπό τον Μουσταφά Μπαρζάνι, «έβρισκαν καταφύγιο, εκπαιδεύονταν και βοηθούνταν» από τη Σοβιετική Ενωση, απειλώντας δύο από τις μεγαλύτερες πετρελαιοφόρες χώρες στον κόσμο, το Ιράν και το Ιράκ, όπου υπήρχε σημαντική κουρδική μειονότητα και με αναπόφευκτες συνέπειες στο τουρκικό Κουρδιστάν. Τώρα, το Κουρδικό χρησιμοποιείται στον χώρο της Μέσης Ανατολής από τους Αμερικανούς μετά την ένοπλη εισβολή στο Ιράκ. Και φυσικά προκαλεί τις αντιδράσεις της Τουρκίας.
Πρόσφατα η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, όπως και ο υπουργός Αμυνας, Ρόμπερτ Γκέιτς επισκέφτηκαν τη Νότιο Κορέα και σε κοινή σύσκεψη με τους Νοτιοκορεάτες συναδέλφους τους επέβαλαν νέα περιοριστικά μέτρα κατά της Βόρειας Κορέας καθώς ανήγγειλαν (και πραγματοποιούν από χθες) κοινά αεροναυτικά γυμνάσια στρατιωτικών δυνάμεων ΗΠΑ και Ν. Κορέας.
Η αναγγελία των κοινών γυμνασίων ΗΠΑ - Ν. Κορέας προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια της Κίνας, που βιάστηκε να ξεκινήσει δικά της γυμνάσια στην περιοχή καθώς η χερσόνησος της Κορέας συνορεύει με την Κίνα. Η Κίτρινη Θάλασσα ενώνει την Κίνα με τη Νότια Κορέα. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να δημιουργήσουν ζώνες ασφαλείας και να έχουν την καλύτερη δυνατή παρουσία περί την Κίνα και την Ινδία. Χώρες όπως το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, η Ν. Κορέα, το Τατζικιστάν, το Κιργιστάν, το Καζακστάν κ.ά. συνορεύουν ή βρίσκονται πολύ κοντά με την Ινδία και την Κίνα.
Αλλά και στη Λατινική Αμερική οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν για πρώτη φορά σοβαρά προβλήματα επιρροής. Στις τεταμένες σχέσεις Βενεζουέλας - Κολομβίας βλέπουν μια ευκαιρία να εξουδετερώσουν ή να υποσκάψουν έναν σοβαρό αντίπαλό τους, όπως ο Ούγκο Τσάβες.
Πρόσφατα ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Π. Κρόουλς, δήλωσε ότι «δεν σκοπεύουμε να εμπλακούμε σε πολεμική ενέργεια εναντίον της Βενεζουέλας» αν και οι ΗΠΑ θεωρούσαν «σοβαρές» τις κατηγορίες της Κολομβίας ότι οι εκεί αριστεροί αντάρτες ενισχύονται από τον Τσάβες.
Στα Βαλκάνια, μετά την ανοιχτή επέμβαση στην πρώην Γιουγκοσλαβία, οι ΗΠΑ ξετυλίγουν την πολιτική τους στην Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, τη FYROM, ενώ προσπαθούν να εμποδίσουν τη ροή του φυσικού πλούτου της Ρωσίας, διαμέσου της Βουλγαρίας, στην Ευρώπη.
Στο νέο χαώδη και περίπλοκο κόσμο που πρόβαλε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, κάθε χώρα που φιλοδοξεί να παίξει έναν παγκόσμιο ρόλο οφείλει να ξεδιπλώνει και να εφαρμόζει την πολιτική της ώς το πιο απόμακρο σημείο του πλανήτη. Και αυτό δεν είναι μια εύκολη υπόθεση στο σύγχρονο κόσμο, γιατί και οι αντίπαλοι οργανώνουν τη δική τους πολιτική και τακτική στην παγκόσμια σκακιέρα· αλλά και οι λαοί αντιδρούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου