"...Το κλειδί της λύσης όντως το κρατά η Άγκυρα. Όμως, για να το στρέψει με τρόπο που θα ανοίγει η πύλη της λύσης θα πρέπει να της ασκηθούν πιέσεις στη βάση μιας δικής μας ενεργητικής επί τούτου πολιτικής και στρατηγικής..."
Η Τουρκία, πάντως, καταφέρνει να περνά την πολιτική της στα Ηνωμένα Έθνη και στην Ε.Ε. Με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν να υιοθετεί πλήρως τις τουρκικές θέσεις και να μιλά για νέο χρονοδιάγραμμα λύσης ώς το τέλος του 2010 και για σημαντική πρόοδο στο Κυπριακό. Και αυτά, παρότι η Λευκωσία και οι κομματικοί μηχανισμοί διαφωνούν ότι όντως έτσι έχουν τα πράγματα. Και επιμένει ότι το κλειδί της λύσης βρίσκεται στην Άγκυρα.
Επειδή, λοιπόν, το κλειδί βρίσκεται στην Τουρκία, καλό θα ήταν για την πολιτική ηγεσία να εξετάσει την επικρατούσα εκεί κατάσταση, ειδικώς σε σχέση με την ενταξιακή της πορεία στην Ε.Ε., η οποία αποτελεί παράγοντα που μπορεί είτε να συνδράμει σε μια λύση δημοκρατική επί αρχών και αξιών είτε να προωθήσει τον τετραγωνισμό του κύκλου, προκειμένου να νομιμοποιήσει διά της υπογραφής της Λευκωσίας τα τετελεσμένα της εισβολής και να τα συγκαλύψει είτε με προσωρινές, αλλά μακράς περιόδου αποκλίσεις, είτε με μόνιμες αποκλίσεις, που θα ισχύσουν στο πλαίσιο του νέου συνεταιρισμού της Κύπρου, στη βάση των «δύο ισότιμου καθεστώτος κρατών», όπως αναφέρουν τα συμφωνηθέντα μεταξύ Χριστόφια - Ταλάτ. Ας μείνουμε στο διά ταύτα. Η Τουρκία, μεταξύ άλλων:
1) Αναδεικνύεται μεν περιφερειακή δύναμη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα νομιμοποιήσει πολιτικά το ρόλο της, καθότι η ισχύς που αποκτά και το στρατηγικό βάθος που θέλει να της δώσει ο Αχμέτ Νταβούτογλου, κτυπά σήμα ανησυχίας και φόβου σε γειτονικούς λαούς, που αντιμετωπίζουν, ειδικώς η Αθήνα, την εμπέδωση της δορυφοροποίησης και φινλανδοποίησής της στην Άγκυρα. Γεγονός που μαρτυρεί ότι δεν είναι κατάλληλος ο χρόνος λύσης, διότι η διευθετήσεις των συγκρούσεων αποτυπώνουν επί του συντάγματος και των συμφωνηθέντων τα ανισοζύγια δυνάμεων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών.
2) Πατά το ένα πόδι στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο και το άλλο στην Ευρώπη για να εμφανιστεί ως η γέφυρα μεταξύ δύο κόσμων που τελούν εν συγκρούσει, με στόχο τη συγκομιδή οφελών, μεταξύ των οποίων και η ένταξη στην Ε.Ε.
3) Επιδιώκει αφενός να αναδειχθεί ως η εναλλακτική οδός ενέργειας για την Ε.Ε. και αφετέρου προχωρεί, παρότι με βραδείς ρυθμούς, σε μεταρρυθμίσεις. Κεφαλαιώδες σχετικό την περίοδο αυτή ζήτημα είναι η αναθεώρηση του τουρκικού συντάγματος και το δημοψήφισμα της 12ης Σεπτεμβρίου.
Οι μεταρρυθμίσεις
Το συναφές με τις μεταρρυθμίσεις ερώτημα είναι το εξής: Οι συνταγματικές αναθεωρήσεις γίνονται για τον εκδημοκρατισμό της χώρας ή στο όνομα του εκδημοκρατισμού και των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων, ο Ερντογάν και οι ισλαμιστές του AKP στοχεύουν να πάρουν τη ρεβάνς από τους στρατηγούς, να τους αποδυναμώσουν και να κυριαρχήσουν αυτοί αντί των Κεμαλιστών παντού; Επί του ερωτήματος αυτού θα μπορούσαν να επισημανθούν τα ακόλουθα: Μια από τις κεντρικές θεματικές της αναθεώρησης του συντάγματος είναι ο έλεγχος της δικαστικής εξουσίας. Και οι σχετικές με το θέμα αυτό αλλαγές επιδιώκουν την αύξηση των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου από 11 σε 17. Από τη διαδικασία επιλογής εξαιρείται, πλέον, η στρατιωτική δικαστική εξουσία και το Συμβούλιο Ανώτατης Παιδείας.
Με την αναθεώρηση, από τους 17 δικαστές, οι 14 θα διορίζονται από τον Πρόεδρο, δηλαδή τον κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ και οι άλλοι τρεις από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση, δηλαδή από το AKP. Με άλλα λόγια είναι βάσιμες οι αντιδράσεις και η κριτική των Κεμαλιστών και άλλων ότι υπάρχει κατάργηση της ανεξαρτησίας των τριών βασικών εξουσιών (εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική), χωρίς, βεβαίως, να μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι ο υφιστάμενος συνταγματικός τρόπος λειτουργίας είναι δημοκρατικός και ότι καθορίζει την ανεξαρτησία των τριών βασικών εξουσιών. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν ως κύριο σκοπό τον εκδημοκρατισμό της χώρας αλλά την πολιτική και θεσμική επιβολή των ισλαμιστών του Ερντογάν.
Η θέση αυτή αποδεικνύεται και από το χαρακτήρα των λοιπών μεταρρυθμίσεων αφού, πλέον, γίνεται εισήγηση ώστε να μπορούν να δικάζονται από πολιτικά δικαστήρια οι στρατιωτικοί και ως εκ τούτου να μην μπορούν να απολαμβάνουν της ασυλίας και της αθώωσης για τις δράσεις τους από τα στρατοδικεία, τα οποία ελέγχουν οι στρατηγοί.
Οι αντάρτες του Ερντογάν και η εκδίκηση των ισλαμιστών ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΩΣ, όμως, βλέπουμε ότι ο Ερντογάν, δηλαδή οι ισλαμιστές, καθώς και οι Κεμαλιστές συμμαχούν για να στερήσουν από τους Κούρδους, τους οποίους θεωρούν υπ’ αριθμόν ένα απειλή, τα πολιτικά και άλλα δικαιώματά τους. Απλό παράδειγμα τούτου συνιστά το γεγονός ότι η τροπολογία για τερματισμό του νομοθετικού πλαισίου, που προσφέρει τη δυνατότητα να τίθενται κόμματα και πολιτικοί εκτός νόμου, καταψηφίστηκε στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Στην ψηφοφορία της 6ης Μαΐου κατέπεσε για 6 «αντάρτικες ψήφους» από το κόμμα του Ερντογάν…
Επιπροσθέτως, οι Κούρδοι τάσσονται εναντίον των μεταρρυθμίσεων, διότι μεταξύ άλλων: α) Το τουρκικό σύνταγμα εξακολουθεί να αναφέρει ότι όσοι κατοικούν στην Τουρκία είναι Τούρκοι, αντί να αναγράφει ότι είναι Τούρκοι πολίτες. Η διαφορά της μιας διατύπωσης από την άλλη έγκειται στο εξής: Εάν γίνεται αναφορά σε Τούρκους πολίτες δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι θα είναι και Τούρκοι στην εθνικότητα. Μπορεί π.χ. να είναι Τούρκοι πολίτες, αλλά κουρδικής εθνότητας και καταγωγής. β) Παραμένει το 10% ως όριο εισόδου στη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ο κουρδικός ισχυρισμός είναι ότι, εάν εξευρεθεί μια άλλη φόρμουλα και αν μειωθεί το όριο, τότε θα μπορεί το κουρδικό στοιχείο να εκλέγει 60 περίπου αντιπροσώπους και θα δύναται να συμβάλλει ενεργητικά στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις της χώρας.
Ο νέος αρχηγός
Η ημερομηνία διενέργειας του δημοψηφίσματος, δηλαδή η 12η Σεπτεμβρίου του 2010, είναι ίδια με εκείνην που έφερε στην εξουσία το 1980, διά πραξικοπήματος, το στρατηγό Κενάν Εβρέν και τροχοδρόμησε την εκπόνηση (1982) του υφιστάμενου συντάγματος. Σημειολογικά, πολιτικά και θεσμικά οι ισλαμιστές θέλουν να ξηλώσουν τους στρατηγούς. Βεβαίως, οι μεταρρυθμίσεις Ερντογάν και δη εκείνες που αφορούν στη δικαστική εξουσία και τη σύνθεσή της έχουν προσβληθεί και εκκρεμεί εκδίκασή τους ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Εάν το δικαστήριο εκδώσει απόφαση εναντίον των μεταρρυθμιστικών διατάξεων Ερντογάν, τότε, κατά πάσαν πιθανότητα, θα διεξαχθούν πρόωρες εκλογές. Η αλλαγή φρουράς στην ηγεσία του Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος και η εκλογή στην ηγεσία τους του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δημιουργεί ένα νέο πολιτικό σκηνικό ευνοϊκότερο από ό,τι ήταν μέχρι χθες για τους Κεμαλιστές. Ο Ερντογάν, στην προσπάθειά του να κυριαρχήσει επί των Κεμαλιστών και των στρατιωτικών, κατηγορείται για διαφθορά. Και είναι το σημείο επί του οποίου τον κτυπά, από την πρώτη στιγμή της εκλογής του, ο Κιλιτσντάρογλου, τον οποίο αφενός οι επικοινωνιολόγοι εμφανίζουν ως έναν έντιμο δημοκράτη και αφετέρου ως τον «Κάντι» της Τουρκίας, λόγω της ομοιότητάς του με τον Ινδό ειρηνιστή ηγέτη.
Για τους ισλαμιστές υπάρχει πλέον πρόβλημα για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, υπό την έννοια ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να μη συγκεντρώσουν το ποσοστό και τις έδρες που απαιτούνται, πάνω από 336, για να προωθήσουν εκ νέου, δηλαδή με αναθεωρημένη τη λαϊκή εντολή, τις μεταρρυθμίσεις, αποδεικνύοντας ότι, τελικώς, κακώς εξέδωσε, εάν εκδώσει, το Ανώτατο Δικαστήριο απόφαση εναντίον των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων και δη εκείνων που αφορούν στη δικαστική εξουσία.
Το κλειδί, οι πιέσεις και η στρατηγική
ΕΚ των πραγμάτων, λοιπόν, η Τουρκία βρίσκεται ενώπιον πολιτικών εξελίξεων, που επηρεάζουν και την ενταξιακή της πορεία και την εσωτερική σταθερότητα. Πάντως είναι δύσκολο να κλείσουν ώς το Σεπτέμβριο νέα ενταξιακά κεφάλαια. Εάν δε, ματαιωθεί το δημοψήφισμα λόγω απόφασης του Ανωτάτου ή εάν γίνουν πρόωρες εκλογές και ο Ερντογάν δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τη δύναμη που θέλει για να ελέγχει τις μεταρρυθμίσεις και να επιβληθεί του συστήματος, τότε η Τουρκία ενδέχεται να οδηγηθεί σε ένα νέο κύκλο πολιτικής αστάθειας.
Αντί για ένα καθοριστικό κτύπημα σε βάρος των στρατιωτικών και των Κεμαλιστών, το ΑΚΡ είναι πιθανό να βγει από τη διαδικασία τραυματισμένο. Εάν οι μεταρρυθμίσεις δεν προχωρήσουν, θα υπάρξει πρόβλημα με την τουρκική ενταξιακή πορεία. Ούτως, όμως, ή άλλως και αυτό που η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε σε διπλωματικό πεδίο να αναδείξει, είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι πολύ περισσότερο ενταγμένες στο εσωτερικό παιγνίδι εξουσίας αντί στην πρακτική ουσιαστικών βημάτων προς την εκδημοκρατικοποίηση. Όσο δε για το Κυπριακό, εάν και πώς οι εξελίξεις στην Τουρκία μπορούν να τύχουν αξιοποίησης από την ε/κ πλευρά, είναι ζήτημα που λογικά θα έπρεπε ήδη να μελετήσει η Λευκωσία.
Το κλειδί της λύσης όντως το κρατά η Άγκυρα. Όμως, για να το στρέψει με τρόπο που θα ανοίγει η πύλη της λύσης θα πρέπει να της ασκηθούν πιέσεις στη βάση μιας δικής μας ενεργητικής επί τούτου πολιτικής και στρατηγικής. Αληθές, βεβαίως, είναι ότι στο παρόν στάδιο η πολιτική της Κυβέρνησης παραμένει παγιδευμένη σε μια διαδικασία συνομιλιών, που δεν προδικάζει πιέσεις επί της Άγκυρας, αλλά επί της Λευκωσίας προκειμένου να επιλύσει το Κυπριακό με βάση τους τουρκικούς κανόνες, αντί με εκείνους της δημοκρατίας και της Ε.Ε.
Γιάννος Χαραλαμπίδης
Δρ. Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου