Αυτόν το μήνα, το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών κυκλοφόρησε μια όντως αφυπνιστική έκθεση με τίτλο «Παγκόσμιες Τάσεις 2030: Εναλλακτικοί κόσμοι». Το πιο σημαντικό, σύμφωνα με τους συγγραφείς, είναι ότι αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, η Ασία θα μπορούσε να ξεπεράσει σύντομα τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη σε παγκόσμια δύναμη. Θα έχει υψηλότερο ΑΕΠ, μεγαλύτερο πληθυσμό, υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες και μεγαλύτερη τεχνολογική επένδυση. Σε αυτό το γεωπολιτικό πλαίσιο, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ χρειάζονται ο ένας τον άλλο περισσότερο από ποτέ, κάνοντας τη μεγαλύτερη διατλαντική συνεργασία ζωτικής σημασίας, υποστηρίζει ο Χαβιέ Σολάνα, πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ και Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ.
Αυτή φαίνεται να είναι η προσέγγιση που ενέπνευσε την απερχόμενη αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον στην πρόσφατη ομιλία της στο Ίδρυμα Brookings, για τις σχέσεις ΗΠΑ-Ευρώπης. Με δεδομένη την αλλαγή της παγκόσμιας εξουσίας την προοπτική της αμερικανικής ενεργειακής αυτάρκειας καθώς η εγχώρια παραγωγή υδρογονανθράκων αυξάνεται, η Αμερική προσπαθεί να προσαρμόσει την εξωτερική πολιτική της στη νέα πολυ-πολική διεθνή τάξη. Και, αν και η Ασία είναι πλέον η στρατηγική προτεραιότητα της Αμερικής, η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι η σύντροφος με την οποία οι Αμερικανοί έχουν περισσότερα κοινά. «Θέλω να είμαι σαφής» σημείωσε η Κλίντον. «Ο επαναπροσανατολισμός μας προς την Ασία δεν σημαίνει απόσυρση από την Ευρώπη».
Οι ΗΠΑ, σύμφωνα με την Κλίντον, ελπίζουν ότι η Ευρώπη θα ακολουθήσει το παράδειγμά τους, έτσι ώστε η Ασία να μην θεωρείται μόνο μία αγορά, αλλά και το επίκεντρο της κοινής στρατηγικής δράσης. Αλλά, πέρα από αυτό, καθώς οι ΗΠΑ και η Ευρώπη προσπαθούν να εξασφαλίσουν τους παγκόσμιους ρόλους τους, η συνεργασία μεταξύ τους είναι πιο σημαντική από ποτέ. Έτσι, τώρα είναι η ώρα για μια τολμηρή πρωτοβουλία: την έναρξη μιας συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ Αμερικής και ΕΕ.
Η Κλίντον έχει ήδη υπαινιχθεί την ετοιμότητα της Αμερικής για το σκοπό αυτό, αναφέροντας τη δυνατότητα διαπραγμάτευσης μια πλήρους συμφωνίας, η οποία θα αυξήσει το εμπόριο και θα τονώσει την ανάπτυξη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ο δημοσιογράφος David Ignatius τόλμησε ακόμη και να της δώσει ένα όνομα σε πρόσφατο άρθρο του στην Washington Post: TAFTA (Transatlantic Free-Trade Agreement- Διατλαντική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών). Ο Edward Luce, των Financial Times, προτιμά το «Διατλαντική Συνεργασία».
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ (στο σύνολό τους) δεν είναι μόνο οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και τυπικά οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι άλλων μεγάλων οικονομιών. Διατηρούν επίσης τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική σχέση στον κόσμο. Οι αμερικανικές επενδύσεις στην Ευρώπη είναι τρεις φορές υψηλότερες από ό,τι στην Ασία. Οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στις ΗΠΑ είναι οκτώ φορές μεγαλύτερες από το συνδυασμό των επενδύσεών της στην Κίνα και την Ινδία. Έτσι, το διατλαντικό εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας και για τις δύο οικονομίες, ιδιαίτερα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πράγματι, εκτιμάται ότι το ένα τρίτο από όλες τις διμερείς εμπορικές δραστηριότητες ΗΠΑ-ΕΕ αποτελείται από εσωτερικές μεταφορές εταιρειών που δραστηριοποιούνται και στις δύο αγορές.
Αν και τα τιμολόγια των ΗΠΑ και της ΕΕ στα προϊόντα που κατασκευάζονται στις αγορές τους είναι ήδη χαμηλά (κάτω από το 3%, κατά μέσο όρο), μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα είναι εξαιρετικά επωφελής για την προώθηση περαιτέρω επενδύσεων, με αποτέλεσμα την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει το εμπόριο αγαθών, υπηρεσιών, χρηματοπιστωτικών μέσων, καθώς και τη γεωργία, ενώ θα απαιτήσει μεγαλύτερη συμβατότητα των ευρωπαϊκών και αμερικανικών κανονισμών και νόμων, γεγονός που συνεπάγεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων.
Επιπλέον, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας συμφωνίας θα γίνουν αισθητές πολύ πέρα από την ΗΠΑ και την Ευρώπη. Για παράδειγμα, και οι δύο έχουν ήδη υπογράψει συνθήκες ελεύθερου εμπορίου με διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που συνεπάγονται τη δημιουργία μιας γεωγραφικά τεράστιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών, η οποία θα πρέπει να ενισχύσει την οικονομική ανθεκτικότητα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ (στο σύνολό τους) δεν είναι μόνο οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και τυπικά οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι άλλων μεγάλων οικονομιών. Διατηρούν επίσης τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική σχέση στον κόσμο. Οι αμερικανικές επενδύσεις στην Ευρώπη είναι τρεις φορές υψηλότερες από ό,τι στην Ασία. Οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στις ΗΠΑ είναι οκτώ φορές μεγαλύτερες από το συνδυασμό των επενδύσεών της στην Κίνα και την Ινδία. Έτσι, το διατλαντικό εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας και για τις δύο οικονομίες, ιδιαίτερα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πράγματι, εκτιμάται ότι το ένα τρίτο από όλες τις διμερείς εμπορικές δραστηριότητες ΗΠΑ-ΕΕ αποτελείται από εσωτερικές μεταφορές εταιρειών που δραστηριοποιούνται και στις δύο αγορές.
Αν και τα τιμολόγια των ΗΠΑ και της ΕΕ στα προϊόντα που κατασκευάζονται στις αγορές τους είναι ήδη χαμηλά (κάτω από το 3%, κατά μέσο όρο), μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα είναι εξαιρετικά επωφελής για την προώθηση περαιτέρω επενδύσεων, με αποτέλεσμα την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας. Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει το εμπόριο αγαθών, υπηρεσιών, χρηματοπιστωτικών μέσων, καθώς και τη γεωργία, ενώ θα απαιτήσει μεγαλύτερη συμβατότητα των ευρωπαϊκών και αμερικανικών κανονισμών και νόμων, γεγονός που συνεπάγεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων.
Επιπλέον, οι επιπτώσεις μιας τέτοιας συμφωνίας θα γίνουν αισθητές πολύ πέρα από την ΗΠΑ και την Ευρώπη. Για παράδειγμα, και οι δύο έχουν ήδη υπογράψει συνθήκες ελεύθερου εμπορίου με διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που συνεπάγονται τη δημιουργία μιας γεωγραφικά τεράστιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών, η οποία θα πρέπει να ενισχύσει την οικονομική ανθεκτικότητα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης.
Πράγματι, οι περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών επιταχύνονται σε όλο τον κόσμο. Η Συνεργασία Ειρηνικού, μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με αιχμή του δόρατος τις ΗΠΑ, έχει οριστεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, με την αποφασιστική φετινή πρόοδο να τη βάζει σε καλό δρόμο για να ολοκληρωθεί το 2015. Πιθανοί συνυπογράφοντες είναι οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Μαλαισία, το Βιετνάμ, η Σιγκαπούρη, η Νέα Ζηλανδία, η Χιλή, το Περού, το Μπρουνέι, ο Καναδάς, το Μεξικό και ίσως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Το αποτέλεσμα θα είναι η απελευθέρωση του εμπορίου σε μια περιοχή που παράγει το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Δεν είναι καιρός να εξετάσουμε κάτι παρόμοιο για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ; Η ΕΕ, που τώρα αντιμετωπίζει ένα κύμα λαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού, θα μπορούσε να αναβιώσει την αίσθηση του σκοπού της αν δεσμευόταν για στενότερη διατλαντική συνεργασία και συντονισμό στις συναλλαγές, που θα διεξαχθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ένα τέτοιο έργο έχει συντελέσει και στο παρελθόν στην στενότερη ευρωπαϊκή συνεργασία και μπορεί να το κάνει ξανά. Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο σήμερα είναι η εμπιστοσύνη και μόνο το γεγονός της έναρξης διαπραγματεύσεων θα τη δημιουργήσει σε αφθονία.
Δεν είναι καιρός να εξετάσουμε κάτι παρόμοιο για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ; Η ΕΕ, που τώρα αντιμετωπίζει ένα κύμα λαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού, θα μπορούσε να αναβιώσει την αίσθηση του σκοπού της αν δεσμευόταν για στενότερη διατλαντική συνεργασία και συντονισμό στις συναλλαγές, που θα διεξαχθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ένα τέτοιο έργο έχει συντελέσει και στο παρελθόν στην στενότερη ευρωπαϊκή συνεργασία και μπορεί να το κάνει ξανά. Το πιο πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο σήμερα είναι η εμπιστοσύνη και μόνο το γεγονός της έναρξης διαπραγματεύσεων θα τη δημιουργήσει σε αφθονία.
Ο προστατευτισμός δεν είναι λύση για την κρίση, ενώ μια διατλαντική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα ευνοούσε την πολυμέρεια και τη διαφάνεια. Με αυτή την έννοια, είναι σημαντικό να τονίσουμε το έργο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του καλύτερου πολυμερούς φόρουμ του κόσμου για την επίλυση των εμπορικών διαφορών. Η υπογραφή μιας συνθήκης για το διατλαντικό εμπόριο θα είναι η αδιάψευστη απόδειξη ότι μπορεί να γίνει μια πολιτική κίνηση για το ελεύθερο εμπόριο – και να κερδηθεί.
Ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσω της σαφούς δέσμευσης των πολιτικών ηγετών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, μαζί με την συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, η οποία είναι θεμελιώδης για την επείγουσα οικονομική ανάπτυξη. Αλλά ας μην περιμένουμε: αντιμέτωποι με τις προβλέψεις της σχετικής παρακμής της Δύσης, οι ΗΠΑ και η ΕΕ πρέπει να δεσμευτούν για περισσότερη ένωση, περισσότερη συνεργασία και περισσότερη ευημερία. Σήμερα, αυτό σημαίνει μια διατλαντική συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου