Το τελευταίο διάστημα, όλα μα όλα είχαν να κάνουν με την ενέργεια. Οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή απείλησαν τη παγκόσμια διανομή του πετρελαίου. Ο σεισμός στην Ιαπωνία έπληξε την πυρηνική βιομηχανία. Η Ιαπωνία εξαρτάται από το πετρέλαιο του Περσικού Κόλπου και από τη πυρηνική ενέργεια. Ήταν μια πολύ κακή εβδομάδα για την Ιαπωνία, που δεν μπορεί να ξεφύγει από τη γεωγραφική της πραγματικότητα.
Η χώρα αποτελεί τη τρίτη ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη. Το μεγάλο της όμως πρόβλημα είναι ότι δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου ορυκτούς πόρους. Χρειάζεται να εισάγει όλα τα μέταλλα που είναι απαραίτητα για τη βιομηχανική της παραγωγή. Σίγουρα διαθέτει τεράστια αποθέματα, που όμως αν τα καταναλώσει χωρίς να εισάγει άλλα, τότε παύει να είναι βιομηχανική δύναμη.
Οι πηγές από τις οποίες εισάγει μέταλλα είναι πολλές, άρα έχει εναλλακτικές λύσεις. Όσον αφορά όμως στο πετρέλαιο, οι επιλογές της είναι περιορισμένες. Το μόνο μέρος από το οποίο μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της είναι ο Περσικός Κόλπος. Πρόκειται όμως για μια ασταθή πηγή, όπως φάνηκε τους τελευταίους δυο μήνες. Η γεωγραφία του Κόλπου είναι εξωπραγματική. Πρόκειται για μια στενή υδάτινη δεξαμενή που επικοινωνεί μέσα από μια εξίσου στενή θαλάσσια λωρίδα των στενών του Χορμούζ. Αν κλείσουν τα στενά, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει άμεσα.
Για την Ιαπωνία, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν σημαίνει απλά ακριβότερες τιμές. Σημαίνει ανεπάρκεια σε απαραίτητο πετρέλαιο. Σημαίνει σύνθλιψη της οικονομίας της. Και αν συμβεί κάτι τέτοιο στη τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της υφηλίου, οι συνέπειες θα είναι έντονες για όλους μας.
Το 1973, με το αραβικό εμπάργκο πετρελαίου, η Ιαπωνία πλήγηκε όχι μόνο από τις τιμές, αλλά και από την έλλειψή του. Αν και κράτησε μόλις 5 μήνες, οι επιπτώσεις για την ιαπωνική οικονομία ήταν δραματικές. Οι Ιάπωνες βασίζονταν στην Αμερική για το πετρέλαιο τους. Η συνειδητοποίηση όμως ότι οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να εγγυηθούν την τροφοδοσία της χώρας σε πετρέλαιο οδήγησε σε πολιτική και οικονομική κρίση. Για αυτό και οι Ιάπωνες είναι πλέον ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα τεκταινόμενα στον Περσικό Κόλπο. Εισάγουν το 100% του απαραίτητου πετρελαίου. Ακόμη κι αν μειώσουν τη κατανάλωση κατά 90%, πάλι θα χρειαστεί να εισάγουν το 100%. Η οικονομία τους βασίζεται στο πετρέλαιο.
Για να μειώσει αυτή την εξάρτηση η Ιαπωνία χρησιμοποιεί δυο εναλλακτικές πηγές ενέργειας, θαλάσσιο άνθρακα, και πυρηνική ενέργεια. Είναι μάλιστα ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ρεύματος από πυρηνική ενέργεια στο κόσμο. Το 1/3 του ηλεκτρικού της ρεύματος προέρχεται από αυτήν. Η εν λόγω ενέργεια είναι σημαντικότατη για την ιαπωνική εθνική στρατηγική ασφάλειας. Δεν την καθιστά αυτάρκη, αλλά τη βοηθά. Για αυτό και δικαιολογείται η δήλωση του Ιάπωνα πρωθυπουργού, ότι η χώρα του αντιμετωπίζει τη χειρότερη κρίση από τον Β`Π.Π. Η ιαπωνική οικονομία κινδυνεύει.
Η Ιαπωνία βασίζεται στις εισαγωγές φυσικών πρώτων υλών και ειδικά πετρελαίου. Οτιδήποτε αναστατώνει την ομαλή εισαγωγή αυτών των προϊόντων δυσκολεύει την οικονομία της. Η χώρα ακόμη παλεύει με τις συνέπειες της οικονομικής της πτώσης στη δεκαετία του 1990. Η ταχεία ανάπτυξη που συνδυάστηκε με χαμηλά επενδυτικά κέρδη, προκάλεσαν μεγάλη οικονομική κρίση. Αντί να παραδοθούν στην ύφεση και στην ανεργία, οι Ιάπωνες επέλεξαν την ισόβια απασχόληση. Για να το κάνουν, κράτησαν τα επιτόκια χαμηλά και αποδέχθηκαν σχεδόν μηδενική ανάπτυξη. Ο σκοπός επετεύχθη, σχετικά χαμηλή ανεργία, αλλά με κόστος το υψηλό χρέος και μια μακροχρόνια άτσαλη πορεία της οικονομίας.
Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το ποιες θα είναι οι συνέπειες της πρόσφατης καταστροφής για τη χώρα. Αλλά η κατάσταση μάλλον χειροτερεύει. Η κρίση στον Περσικό Κόλπο, η απώλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων, και η αυξημένη ραδιενέργεια, όλα αυτά θα κοστίσουν στους Ιάπωνες. Πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, οι συγκεκριμένοι αντιδραστήρες ήταν το όπλο της Ιαπωνίας απέναντι σε έναν απρόβλεπτο κόσμο. Της έδιναν τον έλεγχο σε ένα σημαντικό ποσοστό της ενέργειας που χρειάζεται. Ήταν ο μόνος ενεργειακός τομέας που ήταν δικός τους, και όπου δεν χρειάζονταν να εξαρτώνται από αλλογενείς παράγοντες. Για μια χώρα που ξεκίνησε πόλεμο με τις ΗΠΑ το 1941 για θέματα ενέργειας, και που στο τέλος καταστράφηκε, ο έλεγχος των πηγών ενέργειας κάθε άλλο παρά ασήμαντο ζήτημα είναι. Η πυρηνική ενέργεια ήταν το δίχτυ ασφαλείας της. Ένα δίχτυ περισσότερο ψυχολογικό παρά οτιδήποτε άλλο.
Η καταστροφή των πυρηνικών της αντιδραστήρων, πέρα από την έλλειψη ενέργειας και την ακτινοβολία που προκαλεί, υπερτονίζει και την εγγενή τρωτότητα της ιαπωνικής οικονομικής επιτυχίας. Η χώρα δεν ελέγχει τις πηγές από τις οποίες εισάγει το πετρέλαιο, δεν ελέγχει τις θαλάσσιες διόδους μέσα από τις οποίες ταξιδεύουν οι πρώτες ύλες που χρειάζεται, και τώρα δεν ελέγχει ούτε την ασφάλεια των πυρηνικών της αντιδραστήρων.
Αν σκεφτούμε ότι η οικονομία και η πολιτική είναι πρωτίστως και ζητήματα ψυχολογίας, τότε μιλάμε για ισχυρό πλήγμα. Η Ιαπωνία ζει σε συνεχή κίνδυνο, τόσο από τη φύση όσο και από τη γεωπολιτική. Ο σεισμός απέδειξε το πόσο εύθραυστος είναι ο κόσμος των Ιαπώνων. Δεν υπάρχει άλλη τόσο ανασφαλής οικονομική υπερδύναμη όπως είναι η Ιαπωνία. Τώρα, θα μπουν σημαντικοί οικονομικοί περιορισμοί που θα επηρεάσουν την ισχύ της, αλλά θα δημιουργηθούν και πολιτικά ζητήματα. Από το τέλος του Β`ΠΠ, οι Ιάπωνες ζουν με την τρωτότητά τους, αποφεύγοντας να εμπλακούν σε οποιοδήποτε διεθνές ζήτημα, αρκούμενοι να βασίζονται στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ. Πολλές φορές, η άστατη στρατιωτική συμπεριφορά των Αμερικανών, με συνεχείς παρεμβάσεις και επεμβάσεις παντού, προκαλούσε αμηχανία στους Ιάπωνες, αλλά παρόλα αυτά παρέμεναν πιστοί σύμμαχοι.
Η απώλεια των αντιδραστήρων της δεν θα κοστίσει τόσο πολύ, όσο θα κοστίσει η απώλεια της σιγουριάς ότι οι εν λόγω αντιδραστήρες συντελούσαν στην ασφάλεια της χώρας. Απομένει να δούμε το πώς θα αντιδράσει το πολιτικό της σύστημα. Θα συνεχίσει να ευθυγραμμίζεται με την Αμερική; Ιστορικά, η ανασφάλεια ενισχύει την Ιαπωνία με αυτοπεποίθηση.
Ο σεισμός εκτός των άλλων ταρακούνησε συθέμελα και την ιαπωνική ψυχή. Απομένει να δούμε πως θα εξελιχτεί η κατάσταση και πως το ιαπωνικό πολιτικό σύστημα θα αποφασίσει να βαδίσει στο μέλλον.
Stratfor
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου