Τα χρήματα λείπουν. Δύο λύσεις υπάρχουν: χρεοκοπία ή τύπωμα. Οτιδήποτε άλλο είναι μηχανική υποστήριξη σε κλινικά νεκρό.- Λύσεις υπάρχουν αλλά χρειάζεται όραμα και τόλμη που δυστυχώς το πολιτικό σύστημα δεν διαθέτει
O ένας ακολουθεί τον άλλο και όλοι μαζί βαδίζουν ολοταχώς προς την πληθωριστική άβυσσο, όπως έχει διαφανεί καθαρά από τις προθέσεις του συστήματος εξαρχής.
Μετά το αμερικανικό πολιτικό σύστημα που υπερασπίζεται το δόγμα «δεν κλείνει κανείς» - ασχέτως κόστους - οι ευρωπαίοι ομόλογοι τους πράττουν τα ίδια και χειρότερα.
Η διαφορά των δικών μας με την άλλη όχθη του Ατλαντικού είναι ότι εκεί το γνωρίζουν το παιχνίδι. Εδώ απλά τους αντιγράφουν, με λάθη και με μεγαλύτερο κόστος.
Πόσες πιθανότητες επιτυχίας έχει το «σχέδιο διάσωσης», όχι της χώρας, αλλά της αξιοπιστίας της Ευρώπης όταν παρακολουθείς τους εμπλεκόμενους να «διαπραγματεύονται»; Μέσα σε ένα μήνα για την Ελλάδα είχαμε την εξής ασύλληπτη ροή εξελίξεων: Στην αρχή η χώρα δεν χρειαζόταν βοήθεια από κανένα. Μετά χρειαζόταν βοήθεια αλλά δεν την ζητούσε και η Γερμανία αντιδρούσε. Ύστερα την ζήτησε και γύρω στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ ήταν θεωρητικά προς διάθεση. Η Γερμανία αντιμετώπιζε αντιδράσεις στο εσωτερικό της. Την τελευταία εβδομάδα μάθαμε ότι καλό είναι το πακέτο να ανέλθει στα 110+(;) δισεκατομμύρια και η Γερμανία πείστηκε να συμβάλλει(;)
Θεωρείτε ότι τελειώσαμε; Αμφιβάλλω εξαιρετικά. Θεωρείτε ότι οι διαχειριστές της κρίσης εγχωρίως και στο εξωτερικό έχουν κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο στο μυαλό τους; Αμφιβάλλω εκ νέου.
Γιατί να πιστέψουμε ότι τώρα βρέθηκε η λύση για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο; Η Πορτογαλία θα συνεισφέρει σε πρώτη φάση 800 εκατομμύρια για την Ελλάδα. Αύριο που θα χρειαστεί βοήθεια η Πορτογαλία, θα πάρει η Ελλάδα νέα μέτρα για να τις δώσει τα 800 εκατομμύρια πίσω; Τι θα κάνουμε δηλαδή; Θα ανταλλάσσουμε δανεικά; Ασύλληπτες αστειότητες.
Παρεμπιπτόντως οι Γερμανοί περνάνε εσπευσμένα από τη Βουλή το πακέτο βοήθειας 8,5 δισεκατομμυρίων αν κατάλαβα σωστά και τα 110 ή όσα λέει ο καθένας δισεκατομμύρια είναι άγνωστο αν θα εκταμιευτούν. Ούτως ή άλλως αφού έκαστος λέει ό,τι θέλει καλό να ανακοινωθεί 1 τρισεκατομμύριο ευρώ βοήθεια και εις αντάλλαγμα να κοπούν 6 μισθοί από το δημόσιο. Φαιδρότητες.
Τα χρήματα λείπουν. Δύο λύσεις υπάρχουν: χρεοκοπία ή τύπωμα. Οτιδήποτε άλλο είναι μηχανική υποστήριξη σε κλινικά νεκρό.
Το πολιτικό σύστημα αρνείται να αποδεχθεί ότι το δυτικό καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης, στηριζόμενο στο δανεισμό για την χρηματοδότηση πλασματικής ανάπτυξης, χρεοκόπησε και συνεχίζει να το στηρίζει στην εντατική αναλαμβάνοντας μεγαλύτερο κόστος και καθυστερώντας τον αναπόφευκτο λογαριασμό.
Έτσι προτείνεται (επιβάλλεται καλύτερα) στη χώρα να εξαθλιώσει συλλήβδην τους εργαζόμενους και τους φορολογουμένους για να συνεχίσει να εξυπηρετείται ένα δυσβάσταχτο χρέος, που είναι αδύνατο να αποπληρωθεί, και να συντηρεί τις ορδές δημοσίων υπαλλήλων και ένα σπάταλο, διεφθαρμένο κράτος.
Λύσεις υπάρχουν αλλά χρειάζεται όραμα και τόλμη που δυστυχώς το πολιτικό σύστημα δεν διαθέτει.
Πρώτον και κυριότερο πρέπει να γίνει άμεση αναδιάρθρωση του χρέους σε μακρότερης διάρκειας με διαγραφή ενός ποσού. Η χώρα είναι αδύνατο να ανασάνει και κινδυνεύει να διαλυθεί κοινωνικά αν συνεχίσει να εξυπηρετεί χρέος άνω των 300 δισεκατομμυρίων το οποίο ακόμη και αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με τις προβλέψεις θα συνεχίσει να αυξάνεται. Να μην σκεφτούμε καν τι θα γίνει αν ανέβουν μελλοντικά τα επιτόκια.
Η κίνηση αυτή θα είναι δίκαιη και ειλικρινής αφού με το να υπόσχεται κανείς ότι μπορεί να συνεχίσει να αποπληρώνει συνεχίζει να εξαπατά όπως και στο παρελθόν.
Απολύτως δίκαιο και ηθικό είναι οι πιστωτές να υποστούν μερική ζημία καθώς γνώριζαν ότι δάνειζαν μια χώρα με προβλήματα και για αυτό το λόγο άλλωστε έπαιρναν μεγαλύτερες αποδόσεις όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Αν ήταν ηθικό και δίκαιο να μην χάνουν ποτέ, τότε δεν θα υπήρχε λόγος ύπαρξης των «spreads» και όλοι θα έπρεπε να δανείζονται όπως η Γερμανία. Η ηθική του κέρδους είναι το ρίσκο.
Αμέσως μετά θα έπρεπε να ζητηθεί βοήθεια από τους ευρωπαίους για το πρώτο διάστημα μέχρι να ξεπεραστεί το σοκ της αναδιάρθρωσης. διότι είναι δεδομένο ότι μετά από λίγα χρόνια τα πρόβατα, που λέγονται θεσμικοί επενδυτές πάλι θα ξαναδάνειζαν την χώρα για επιτόκιο 1% μεγαλύτερο από αυτό που πληρώνει η Γερμανία.
Έτσι τα σκληρά μέτρα θα ήταν δίκαια διότι τις συνέπειες θα καλούνταν να τις πληρώσουν ΟΛΟΙ. Επιπλέον θα υπήρχε και το ηθικό υπόβαθρο για την λήψη και σκληρότερων μέτρων που απαιτούνται για τη μείωση του δημοσίου τομέα.
Τώρα ο κάθε έλληνας, που του αρέσει να φταίνε όλοι οι υπόλοιποι για το χρέος που δημιούργησε εκτός από τον ίδιο, αποκτά το δικαίωμα να μεταθέτει τις ευθύνες σε ξένες σκοτεινές δυνάμεις και κέντρα εξουσίας. Πόσα έτη φωτός μπροστά ήταν άραγε ο πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού όταν τα έλεγε πριν 30 χρονιά; Αυτό θέλει ο λαός, να τον παραμυθιάζουν, όπου μπορεί να γλιτώνει φόρους και στο αδιέξοδο εξιλαστήρια θύματα.
Ανέχεται έτσι τους αυλοκόλακες δημοσιογράφους που του χαϊδεύουν τα αυτιά, οι οποίοι πριν μερικά χρόνια έκριναν ανίκανο τον Γ. Παπανδρέου να κυβερνήσει διότι ήταν «Γιωργάκης» και έπεφτε από το ποδήλατο ενώ τώρα έγινε «Γιώργος», ικανότατος πρωθυπουργός.
O «Γιώργος», ο οποίος άλλαξε άποψη για τα μέτρα που χρειάζεται η χώρα ουκ ολίγες φορές τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ πριν τις εκλογές διατυμπάνιζε ότι τα χρήματα υπήρχαν. Αυτό βέβαια δεν ενοχλεί τους αυλοκόλακες της εξουσίας.
Αντίθετα ο σοβαρός, στιβαρός πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, που έχει εξαφανιστεί από προσώπου γης, κάνοντας μπάνιο στη θάλασσα, έγινε εν μία νυκτί κουρασμένος «Κωστάκης».
Η Αριστερά στο απυρόβλητο διότι δεν κυβέρνησε αλλά αν μπορούσε θα συμφωνούσε σε 9 εκατομμύρια δημοσίους υπαλλήλους να εξυπηρετούν τους υπόλοιπους 1 εκατομμύριο πολίτες.
Ο λαϊκισμός του «φέρτε πίσω τα κλεμμένα» συνεχίζεται. Ποια κλεμμένα; 1-2-3 δισεκατομμύρια; Μέχρι τα 300 δισεκατομμύρια από την αλόγιστη σπατάλη 30 ετών; Ο λαός φταίει για όλα και το πολιτικό σύστημα είναι κατ’ εικόνα του. Αυτοί οι πολιτικοί του αξίζουν.
Για όσους σπέρνουν τον πανικό του τι θα γινόταν αν δεν μας δάνειζαν οι Ευρωπαίοι μετά το θεωρητικό χρεοστάσιο: μια ηγεσία με όραμα θα είχε φροντίσει να συζητήσει και με άλλους πόλους διεθνώς, όπως οι Ρώσοι και οι Κινέζοι. Να έρθει και ένα καράβι με κόκκινη σημαία να αρμενίζει στο Αιγαίο και ίσως μετά δεν θα ήταν τόσο αναγκαίοι οι ετήσιοι εξοπλισμοί ύψους 16 δισεκατομμυρίων…
Ένα προνομιακό οικόπεδο είναι η χώρα και αφού τόσα χρόνια ξεπουλιέται κομμάτι – κομμάτι ας γίνει αυτό τουλάχιστον ακριβά με όρους και ευνοϊκά ανταλλάγματα, όχι αποικιοκρατικά όπως γίνεται σήμερα.
Άλλωστε τώρα νοιώθετε εθνικά υπερήφανοι που ο έλληνας πρωθυπουργός αναφέρει ότι έπεισε τους αλλοδαπούς αφέντες προχθές να μην κόψουν μισθούς από τον ιδιωτικό τομέα; Πόσο πιο χαμηλά έχει δηλαδή; Η εθνική υπερηφάνεια εξαντλείται στο ότι θα πληρωθούν τα χρέη;
Το βασικό ζητούμενο της χώρας είναι να δημιουργήσει εκ νέου μια παραγωγική βάση και να ενισχύσει τον τουρισμό της για να σταματήσει την αιμορραγία του ισοζυγίου συναλλαγών. Αυτό γίνεται μόνο με υποτίμηση. Η Ελλάδα έπρεπε να αποχωρήσει προσωρινά από την ευρωζώνη, να αναπροσαρμόσει την ισοτιμία και να επανέλθει στο μέλλον, με παράλληλα μείωση της αξίας του χρέους. Ακόμη και να μείνει εκτός ευρωζώνης με δραχμή, κάνοντας την χώρα φορολογικό παράδεισο για εταιρείες που έχουν εισοδήματα εκτός χώρας. Οι Κύπριοι είναι εξυπνότεροι ή το Μονακό έχει ομορφότερες παραλίες;
Να φέρει το Four Seasons και λοιπούς κολοσσούς με 100ετή συμβόλαια να κάνουν ξενοδοχεία, όχι ο Αστέρας να ανήκει στην Εθνική Τράπεζα.
Ποιος μπορεί να εγγυηθεί πως θα είναι το οικονομικό τοπίο σε 20 χρόνια και αν θα υπάρχει ευρώ όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Γερμανία που κινεί τα νήματα δεν έχει διάθεση να δανείζει χρήματα, που γνωρίζει ότι δεν θα τα πάρει πίσω. Αν δεν υπήρχαν οι τύψεις των δύο πολέμων θα είχαν αποχωρήσει ήδη από το ευρώ. Απλά δεν θέλουν να κατηγορηθούν ότι υπονομεύουν την Ευρώπη. Οικονομικά δεν έχει νόημα να στηρίξουν και τα περί εξαγωγών στην νότια Ευρώπη είναι προπαγάνδα.
Ένα μόνο στοιχείο αρκεί. Οι πωλήσεις της Volkswagen μόνο για το πρώτο τρίμηνο ου έτους ήταν 1,7 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Στην Κίνα πούλησε πέρυσι 50% περισσότερα αυτοκίνητα από το 2008 και επενδύει ακόμη 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ για αύξηση παραγωγής. Στην Ελλάδα πούλησε πέρυσι όλα-όλα 18.700 αυτοκίνητα και ήταν το Νο 2 στην αγορά…
Το παιχνίδι είναι συγκεκριμένο: το δυτικό σύστημα πνέει τα λοίσθια και πριν εκπνεύσει γίνονται οι τελευταίες ανακατατάξεις για τη μεταφορά όσο μεγαλύτερου κομματιού του ιδιωτικού χρέους προς τα κράτη. Η επόμενη φάση μόλις ολοκληρωθεί αυτό είναι η ενίσχυση της ρευστότητας όπως λέγεται κομψά το ηλεκτρονικό τύπωμα χρήματος που ήδη έχει ξεκινήσει στις Η.Π.Α. εδώ και 2 χρόνια και θα ακολουθήσει και η Ευρώπη.
Ο πληθωρισμός θα δώσει την λύση στην μείωση του ονομαστικού χρέους και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις το σύστημα να βρει μια καινούργια ισορροπία με καινούργια νομίσματα, ισοτιμίες και μια νέα ζωή για τους πολίτες, εφιαλτική για τους μη έχοντες. Παλιά συνταγή δοκιμασμένη. Δυστυχώς ο πόλεμος ακολούθησε στο παρελθόν σε ανάλογες καταστάσεις.
Επενδυτικά τώρα η απόλυτη επιλογή παραμένει ο χρυσός. Όχι του ETF, ούτε των παράγωγων συμβολαίων, o εν τη παλάμη κατεχόμενος. Στο σενάριο του πληθωρισμού τα συμβόλαια μπορεί να πληρωθούν. Στο σενάριο της οικονομικής καταστροφής ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος τας ουγγιάς…. Για κάθε εκατό ουγγιές που διαπραγματεύονται στο COMEX υπάρχει μόνο μία σε θεματοφυλακή…
Σε τιμές ευρώ ήδη κάνει αλλεπάλληλα ρεκόρ και σύντομα πιστεύω θα δούμε ρεκόρ και σε δολάριο, το ασφαλές καταφύγιο! Ναι, μην γελάτε, έτσι λέει κάθε μέρα το Bloomberg και το CNBC, με την χώρα των 50 τρισεκατομμυρίων δολαρίων συνολικού χρέους ήτοι 300% του ΑΕΠ (κρατικού, ιδιωτικού συν ελλείμματα για μελλοντική περίθαλψη και συνταξιοδοτήσεων).
Ανάλογα και χειρότερα είναι τα δεδομένα για Βρετανία και Ιαπωνία. Το να πιστεύει κάποιος ότι οι οίκοι αξιολόγησης δεν υποβαθμίζουν τις εν λόγω χώρες λόγω μεγέθους και κάνουν αμερόληπτα την δουλειά τους είναι δικαίωμα του…
Το safe haven δολάριο βέβαια έχει απολέσει το 75% της αξίας έναντι του χρυσού από το 2000, χρονιά που ολοκληρώθηκε ο κύκλος ανάπτυξης.
Θεωρώ ότι το μέταλλο έχει περιθώρια για περαιτέρω άνοδο της τάξης του 50-100% σε όλα τα νομίσματα, λόγω τοποθετήσεων επενδυτικών κεφαλαίων. Τελευταία παρατηρώ έξυπνο χρήμα, που δεν είναι ήταν ποτέ αντίθετο σε τοποθετήσεις στο κίτρινο μέταλλο, αλλά ήταν ουδέτερο στα 800-1000 δολάρια, να βλέπει σοβαρά σήμερα την πιθανότητα ικανοποιητικών υπεραξιών και την ασφάλεια που προσφέρει το πραγματικό safe haven.
Από εκεί και πέρα αν με τον νόμο των αγορών οποιοδήποτε bull market τελειώνει με φούσκα, όποια τιμή θέλετε πάνω από τις 2.000 - 2.500 δολάρια, δεν είναι απίθανη.
Για τις ελληνικές μετοχές μετά από περίπου 11 χρόνια παύω να είμαι αρνητικός σε ό,τι αφορά τουλάχιστον εταιρείες εκτός χρηματοοικονομικού τομέα.
Το ρίσκο των καταθέσεων είναι σημαντικό. Τα χρήματα που σας γράφουν στο statement που λαμβάνετε κάθε μήνα είναι παραμύθι. Αν τα ζητήσετε μαζικά δεν υπάρχουν. Ανέκαθεν το τραπεζικό σύστημα στηριζόταν στην εμπιστοσύνη. Βλέπετε να απέμειναν πολλά ψήγματα εμπιστοσύνης; Και πόσο απίθανο είναι ένα run στις τράπεζες ή αστάθμητα γεγονότα που μπορούν να συμβούν στο μέλλον.
Το κράτος που σήμερα είναι στο χείλος της κατάρρευσης εγγυήθηκε τις καταθέσεις το 2008, δεν είναι κωμικοτραγικό;
Τα χρήματα αν χρειαστεί θα δοθούν, αλλά θα χρειαστεί να τυπωθούν. Μεγάλο μέρος των οφειλετών δεν μπορούν να τα επιστρέψουν είτε διότι τα κατανάλωσαν, είτε τα καταχράστηκαν είτε τα έχασαν σε μια οικονομία που παρήγαγε ελάχιστες υπεραξίες, εκτός από εφήμερες χρηματιστηριακές, τις οποίες καρπώθηκαν λίγες οικογένειες. Εντωμεταξύ σας δίνουν ελάχιστη απόδοση για το ρίσκο να παραμένετε με μετρητά, τα οποία υποτιμώνται.
Συνεπώς αν έχω να διαλέξω μόνο μεταξύ καταθέσεων και επιλεγμένων εταιρειών στα τρέχοντα επίπεδα θα διάλεγα το δεύτερο. Αυτά για τους εγχώριους επενδυτές που ποτέ δεν είχαν την διάθεση να δουν άλλες επενδυτικές επιλογές.
Διεθνώς τώρα ενόψει πληθωρισμού εκτός από το μέταλλο πολύ θετικά βλέπω τις επενδύσεις σε αγροτικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις και υποτιμημένα ευρωπαϊκά ακίνητα. Τα τελευταία χρόνια είμαι οπαδός των Ασιατικών μετοχών, ιδιαίτερα των κινεζικών για τους γνωστούς λόγους, απλά τελευταία είναι πολύ της μόδας και θέλει πάλι προσοχή.
Οι αποτιμήσεις των αμερικανικών και ευρωπαϊκών μετοχών μου φαίνονταν αδιάφορες έως και ακριβές ήδη από τον S&P στις 1000 μονάδες, πόσο μάλλον στις 1.200 μονάδες. Βέβαια αν ο πληθωρισμός είναι στην επόμενη γωνία οι αποτιμήσεις μπορεί να διατηρηθούν.
Το αρνητικό στοιχείο των μετοχών είναι ότι σε περιβάλλον πληθωριστικής ανάπτυξης και όχι πραγματικής θα συνεχίσουν να υποαποδίδουν έναντι των hard assets. Αυτό έγινε και πέρυσι, παρά το εντυπωσιακό ράλι των μετοχών, που δεν κάλυψε τις αποδόσεις σε αρκετά commodities. Οι δυτικοί καταναλωτές, αν θεωρήσουμε ότι τη μεγάλη κρίση την βιώσαμε, δεν εξέρχονται από την ύφεση με ισχυρότερο ισολογισμό ούτε με χαμηλότερο χρέος.
Γενικά αποτελεί καλή επενδυτική επιλογή οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο έχει υστερήσει σε αποδόσεις τις τελευταίες δεκαετίες, δεν είναι του συρμού και είναι δύσκολη η αύξηση της προσφοράς του.
ΥΓ. Για την καλύτερη κατανόηση των απόψεων μπορείτε να δείτε στη συνέχεια τα Links με την παλαιότερη αρθρογραφία στο capital.gr που κινείται στο ίδιο μήκος κύματος τα τελευταία χρόνια.
O Ιωάννης Π. Τουτουδάκης είναι Οικονομολόγος, πρώην οικονομικός συντάκτης, συγγραφέας του «Ρακένδυτοι Επενδυτές», 2000.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου