Καυτός χειμώνας στο Σκοπιανό

Δημοκρατία ευρείας χρήσεως

του Άγγελου Αθανασόπουλου

Το εύρος χρήσης και εφαρμογής ενός νέου ονόματος είναι το «γήπεδο» στο οποίο θα γίνει το παιχνίδι στο Σκοπιανό τους προσεχείς μήνες. Αυτός είναι ο προσανατολισμός του κ. Μάθιου Νίμιτς προκειμένου να κλείσει το ταχύτερο δυνατόν το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων.
Ορίζοντας των εξελίξεων είναι ο Δεκέμβριος, όταν αναμένεται να συζητηθεί το αν τα Σκόπια θα λάβουν ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο κ. Νίμιτς επιχείρησε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του σε Αθήνα και Σκόπια να μεταδώσει ένα κλίμα αισιοδοξίας ότι αυτός ο διαπραγματευτικός γύρος θα αποφέρει ουσιαστικό αποτέλεσμα –κυρίως επειδή διέκρινε, όπως μετέφερε στους Έλληνες συνομιλητές του, διάθεση συμβιβασμού ακόμη και από τον πρωθυπουργό Νίκολα Γκρούεφσκι. Ωστόσο, ο «ισχυρός ανήρ» των Σκοπίων δήλωσε προσφάτως ότι η «φυσική θέση» της χώρας του στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα είναι η «διπλή ονομασία». Την ίδια στιγμή, δεν κάνει βήμα πίσω στα θέματα της «μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας», ενώ διατηρεί στο τραπέζι το «χαρτί» του δημοψηφίσματος.
Ο κ. Γκρούεφσκι πάντως επιμένει να εμφανίζεται ως αυτός που επιθυμεί πραγματικά τη λύση, ώστε να φορτώσει το πιθανό κόστος στην Αθήνα. Η απάντηση που θα δώσουν οι Σκοπιανοί επί των τροποποιημένων ιδεών του κ. Νίμιτς – προς τα τέλη Αυγούστου, όπως έχουν πει στον διαπραγματευτή– θα δείξει και τις προθέσεις τους.
Ακολουθώντας τις συμβουλές της νέας κυβέρνησης Ομπάμα, η οποία επιθυμεί ταχεία επίλυση του προβλήματος προκειμένου η πΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ει δυνατόν μέχρι τα τέλη του έτους, ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ κόμισε κατά την επίσκεψή του σε Σκόπια και Αθήνα στις αρχές Ιουλίου δύο βασικές τροποποιήσεις επί της πρότασης που είχε καταθέσει τον περασμένο Οκτώβριο.
Στον πυρήνα εκείνης της πρότασης, που δεν φαίνεται να έχει μεταβληθεί, βρισκόταν η ονομασία «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας για χρήση στους διεθνείς οργανισμούς, ενώ τα Σκόπια θα διατηρούσαν τη συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» (σε κυριλλική γραφή) στο εσωτερικό τους. Και ζητούσε από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να απευθύνει σύσταση προς τις τρίτες χώρες να υιοθετήσουν το νέο όνομα στις διμερείς σχέσεις τους με τα Σκόπια. Ωστόσο ο κ. Νίμιτς ακολουθεί αυτή τη φορά διαφορετική τακτική και επιλέγει να μην ασχοληθεί στην πρότασή του με το θέμα της «μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας». Πρόκειται για επιλογή των Αμερικανών που προωθούν τη «φόρμουλα των δύο πακέτων». Κατ’ αρχήν, το στοιχείο αυτό ακούγεται ως θετική εξέλιξη. Η κατάσταση όμως είναι περίπλοκη. Με βάση την Ενδιάμεση Συμφωνία, η ταυτότητα και γλώσσα της πΓΔΜ δεν αποτελούν αντικείμενα της διαπραγμάτευσης. Μετά την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι τον Απρίλιο του 2008, ο κ. Γκρούεφσκι χρησιμοποίησε αυτό το τρικ ώστε να μεταφέρει την πίεση στην Αθήνα. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος και μετά την πρόταση Νίμιτς του περασμένου Οκτωβρίου, το πέτυχε.
Η αφαίρεση του συγκεκριμένου παραρτήματος της πρότασης του Οκτωβρίου επιτρέπει στην Αθήνα να ισχυριστεί ότι ο κ. Νίμιτς κατανόησε ότι δεν πρέπει να υπερβεί την εντολή του. Τι θα γίνει όμως από εδώ και πέρα; Τα ζητήματα της ταυτότητας και της γλώσσας θα απασχολήσουν αργότερα (διμερώς;) τις δύο χώρες ή θα παραπεμφθούν στις ελληνικές καλένδες; Πολλοί διπλωμάτες επισημαίνουν ότι υπάρχει τρόπος αναγνώρισης «μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας» με τον πλέον επίσημο –όσο και κεκαλυμμένο– τρόπο: μέσω εσωτερικών εγγράφων των Ηνωμένων Εθνών που ήδη αναφέρονται σε «μακεδονική γλώσσα». Παραμένει άγνωστο ποια είναι η θέση της Αθήνας στο θέμα αυτό, αν και πολλά θα κριθούν από τη μορφή του συνολικού πακέτου.
Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ θα επικεντρωθεί λοιπόν στην εκκρεμότητα της ονομασίας. Το θέμα του εύρους της ονομασίας αναδεικνύεται όμως στο πλέον ανησυχητικό. Ο κ. Νίμιτς εμφανίζεται να αποδέχεται σχετικό αίτημα της σκοπιανής ηγεσίας ώστε είτε να μην υπάρχει καμία σύσταση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για χρήση του νέου ονόματος στις διμερείς σχέσεις των Σκοπίων με τρίτες χώρες είτε το λεκτικό μίας σύστασης να είναι αποδυναμωμένο.
Ο διαπραγματευτής θεωρεί ότι έτσι θα δελεάσει τον κ. Γκρούεφσκι να αποδεχθεί το όνομα «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Το ζήτημα του εύρους χρήσεως είναι όμως το κρισιμότερο για τη λειτουργικότητα μιας λύσης. Και η κυβέρνηση Καραμανλή, η οποία βρίσκεται εν μέσω άτυπης προεκλογικής περιόδου, πολύ δύσκολα θα συναινούσε σε λύση που θα ξέφευγε από την «κόκκινη γραμμή» που έχει χαράξει για μία ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν μπορεί να αγνοήσει και το γεγονός ότι μετά τις ευρωεκλογές είναι ευάλωτη «εκ δεξιών». Η άνοδος του ΛΑΟΣ και η επιβεβαιωμένη υψηλή απήχησή του στους νομούς της Βορείου Ελλάδος δεν επιτρέπουν στον πρωθυπουργό να ρισκάρει περαιτέρω μείωση των ποσοστών της ΝΔ εκεί.
Αν οι εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν και η σύσταση του Συμβουλίου Ασφαλείας γίνει χαλαρότερη, το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί, αλλά θα ανακυκλωθεί. Δεν πρέπει επίσης να λησμονούνται δύο στοιχεία. Πρώτον, τα Σκόπια δεν έχουν συμφωνήσει προς το παρόν με το «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» (επιμένουν να ζητούν, μεταξύ άλλων, τη χρησιμοποίηση παρενθέσεων στον επιθετικό προσδιορισμό «Βόρεια»). Δεύτερον, διατηρούν στο τραπέζι το χαρτί του δημοψηφίσματος.
Διπλωμάτες με μακρά ενασχόληση με το Σκοπιανό εκφράζουν σοβαρότατες αμφιβολίες για τη βασιμότητα της αισιοδοξίας του κ. Νίμιτς ότι μπορεί να βρεθεί λύση εντός των προσεχών μηνών. Και μπορεί ο διαπραγματευτής να τάχθηκε κατά των χρονοδιαγραμμάτων, αυτά όμως υπάρχουν εκ των συνθηκών.
Επιπλέον, ο διαπραγματευτής επιχειρεί αυτή τη φορά να εμπλέξει ενεργότερα στις διαπραγματεύσεις και άλλους δρώντες όπως τη Σουηδία, που ασκεί το τρέχον εξάμηνο την προεδρία της Ε.Ε., αλλά και τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Σκοπός του είναι να αυξήσει την πίεση για να κατευθύνει τα πράγματα προς μία λύση.
Πηγή