Η κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας σήμερα είναι κρίσιμη. Στη δεκαετία του 1970, ο διαφωνών Σοβιετικός ιστορικός Andrei Amalrik είχε γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Θα επιβιώσει η Σοβιετική Ένωση μέχρι το 1984»;.
Η πρόβλεψή του ήταν πως όχι. Αυτό ενόχλησε το κομμουνιστικό καθεστώς, που τον εξόρισε στη Σιβηρία για το θράσος του, ενώ αργότερα μετανάστευσε στη Δύση. Και το χειρότερο είναι ότι έπεσε έξω στην πρόβλεψή του. Η ΕΣΣΔ επιβίωσε μέχρι το 1991.
Διάφοροι σχολιαστές βρίσκονται σήμερα στην ίδια ακριβώς θέση, σε σχέση με το μέλλον του ευρώ. Πιστεύουν πως όπου νάναι καταρρέει, και πως το ίδιο θα καταρρεύσει και η ΕΕ. Μπορεί αυτού του είδους οι προβλέψεις να είναι διασκεδαστικές, αλλά μήπως είναι και πρόωρες;
Έχουμε τρία διαφορετικά πράγματα να εξετάσουμε:
Το ένα είναι μια ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας. Μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Πρέπει μάλιστα να συμβεί σύντομα.
Το δεύτερο είναι μια κατάρρευση του ευρώ, που θα την πυροδοτήσει η ελληνική χρεοκοπία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η Ευρώπη θα βυθιστεί σε ύφεση, και θα προκληθεί χάος στις παγκόσμιες χρηματαγορές.
Το τρίτο ζήτημα είναι η κατάρρευση της ίδιας της ΕΕ. Αν γίνει, θα βρέξει αίμα! Θα εμφανιστούν ακόμη και οι τέσσερις ιππείς της Αποκάλυψης.
Ας ξεκινήσουμε με την Ελλάδα. Γιατί να κηρύξει παύση πληρωμών στις διεθνείς της υποχρεώσεις; Επειδή η σκληρή λιτότητα που της επιβλήθηκε, σε συνδυασμό με το τεράστιο χρέος της, την έχουν ρίξει σε βαθιά ύφεση. Η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται κατά 7% ετησίως, οπότε η Αθήνα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει κανένα χρέος.
Οι αγορές το γνωρίζουν, για αυτό και τα ελληνικά ομόλογα που ωριμάζουν τον Μάρτιο, πωλούνται στη μισή τους αξία. Τα νέα επιτόκια που θα κληθεί να πληρώσει η Ελλάδα για να μετακυλίσει τα χρέη της θα είναι απαγορευτικά. Και οι απλοί Έλληνες επαναστατούν απέναντι σε αυτή την άσκοπη άσκηση οικονομικής ορθοδοξίας. Ας αφεθεί η Ελλάδα να χρεοκοπήσει, και πάμε παρακάτω.
Μήπως όμως μια ελληνική χρεοκοπία θα απαξιώσει εντελώς το ενιαίο νόμισμα; Μπορεί ναι, και κανένας δεν το θέλει.
Το ευρώ αποτελεί τη ρίζα των ελληνικών δυσχερειών. Πρόκειται για μια χώρα χωρίς ανταγωνιστική οικονομία, με ένα κράτος που αδυνατεί να εισπράξει ακόμη και τα μισά φορολογικά έσοδα που του οφείλονται. Όταν είχε τη δραχμή, πλήρωνε υψηλά επιτόκια δανεισμού, και κάθε τόσο την υποτιμούσε ώστε να αντιμετωπίσει την έλλειψη ανταγωνιστικότητας.
Στην Ελλάδα δεν θα έπρεπε να είχε επιτραπεί η συμμετοχή στο ευρώ, αλλά αυτό έγινε επειδή το νέο νόμισμα δεν αφορούσε σε οικονομικά πλεονεκτήματα, αλλά θεωρούνταν ένα όχημα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Πρακτικά, αυτό σήμαινε πως οι αδύναμες οικονομίες, όπως αυτή της Ελλάδας, που σε φυσιολογικές συνθήκες δεν θα μπορούσαν να πάρουν φτηνά δάνεια, άρχισαν να δανείζονται με γερμανικά και γαλλικά επιτόκια. Για αυτό και αυτές το εκμεταλλεύτηκα, δανειζόμενες ανεξέλεγκτα.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες φταίνε όσο φταίνε και οι Έλληνες. Δάνεισαν τεράστια ποσά σε μια χώρα που ήξεραν ότι αποτελούσε μεγάλο ρίσκο, υπολογίζοντας πως αν δεν τους αποπληρώσει η Αθήνα, θα το κάνει η ΕΕ για να σώσει το ευρώ. Αυτό όμως το σκεπτικό αποδεικνύεται λάθος, και έτσι κινδυνεύουν σήμερα και οι τράπεζες. Μερικές μπορεί να σβήσουν.
Το ευρώ μάλλον θα επιβιώσει και από αυτή τη κρίση. Τι είναι δέκα εκατομμύρια Έλληνες σε σχέση με τα 325 εκατομμύρια Ευρωπαίων που το χρησιμοποιούν;
Δεν θα επιβιώσει όμως στα επόμενα 5-10 χρόνια, επειδή υπάρχουν μεγάλα κράτη, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που επίσης έχουν μια προβληματική σχέση μαζί του.
Συνοπτικά, το πρόβλημα έχει ως εξής: Ένα ενιαίο νόμισμα προϋποθέτει μια κυβέρνηση, η οποία θα διαθέτει τα δημοσιονομικά και νομισματικά εργαλεία για να το ελέγχει, και επίσης προϋποθέτει πολιτική ένωση.
Η ευρωζώνη, ως πολιτική οντότητα, δημιουργήθηκε χωρίς κανένα από τα παραπάνω απαραίτητα στοιχεία, και έτσι είναι προγραμματισμένη να διαλυθεί, αν αυτά δεν εφαρμοστούν άμεσα.
Αυτό όμως δεν πρόκειται να συμβεί, αφού χρειάζεται περαιτέρω παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας των κρατών μελών, κάτι που αυτά δεν είναι έτοιμα ακόμη να παραχωρήσουν.
Όπως έχει η κατάσταση, το ευρώ θα καταρρεύσει σίγουρα πριν από το 2020. Θα ακολουθήσει μήπως και η ΕΕ;
Η ΕΕ υπάρχει, με διαφορετικά ονόματα, από το 1958. Επέζησε τα περισσότερα από αυτά τα 50 χρόνια, χωρίς ενιαίο νόμισμα. Η ύπαρξή της ευνοούσε όλα τα μέλη της. Σίγουρα λοιπόν, θα συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και χωρίς το ευρώ.
Του Gwynne Dyer
Japan Times
Απόδοση: S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου