Η Λευκορωσία βαδίζει ολοταχώς προς χρεοκοπία. Αυτή η χώρα των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων, άρχισε να εξαντλεί τα διεθνή συναλλαγματικά της αποθεματικά. Τα επίσημα στοιχεία μιλάνε για μόλις $2.2 δισ που όμως αντιστοιχούν στα έσοδα ενός μόνο μήνα εξαγωγών.
Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός της εκτινάχθηκε, και έφτασε το 80% τον Σεπτέμβριο. Στις 17 Οκτωβρίου, μια αποστολή του ΔΝΤ, εγκατέλειψε τη χώρα, αρνούμενη να τη βοηθήσει οικονομικά. Η Λευκορωσία μπορεί τώρα να υποχρεωθεί να σταματήσει τις διεθνείς πληρωμές της, ίσως ακόμη και αύριο.
Ο πρόεδρος Alexander Lukashenko βιώνει τη σοβαρότερη κρίση κατά τη διάρκεια των 17 χρόνων του στην εξουσία. Και αυτό μπορεί να είναι και το τέλος του. Άλλωστε, σε δικά του στραβοπατήματα οφείλεται η όλη κρίση.
Η Λευκορωσία είναι η τελευταία σοβιετική οικονομία στην Ευρώπη. Οι κρατικές επιχειρήσεις της εξακολουθούν να παράγουν το 70 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, και το κράτος ρυθμίζει τόσο την παραγωγή, όσο και τις κύριες τιμές. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η χώρα επιβίωνε μέχρι τώρα, διυλίζοντας το επιδοτούμενο ρωσικό πετρέλαιο και αέριο για λογαριασμό της Δύσης. Το μοντέλο αυτό λειτούργησε για ένα εκπληκτικά μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά το Κρεμλίνο δεν τρέφει πλέον καμία αγάπη για τον Lukashenko, και η βασική αιτία της κρίσης είναι ότι η Ρωσία έχει μειώσει τις επιδοτήσεις της ενέργειας της από το 15% του ΑΕΠ της Λευκορωσίας έως το 7% αυτό το έτος.
Ένα κρίσιμο λάθος του Lukashenko ήταν και η αύξηση κατά 50% των μισθών του δημοσίου, τον περασμένο Νοέμβριο, και λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου. Κατά συνέπεια, ο μέσος πραγματικός μισθός της χώρας αυξήθηκε κατά 25% πέρυσι, ή $500 το μήνα, τα οποία ο Πρόεδρος είχε υποσχεθεί να διατηρήσει μέσα από μια υπερτιμημένη συναλλαγματική ισοτιμία, που έχει καθοριστεί με το δολάριο των ΗΠΑ. Το υπερτιμημένο ρούβλι της Λευκορωσίας προκάλεσε μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών 15.5% του ΑΕΠ, ή $ 8.5 δις το 2010.
Ακόμη και έτσι, ο Lukashenko τα πήγε τόσο χάλια στις εκλογές, που οι επίσημες εκθέσεις των παρατηρητών αναφέρουν πως «τις έκλεψε», ασκώντας βία εναντίον των αντιπάλων του, η φυλακίζοντάς τους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίθηκαν από κοινού με κυρώσεις εις βάρος ορισμένων αξιωματούχων, αλλά και επιχειρήσεων, και απαιτώντας την απελευθέρωση 40 πολιτικών κρατουμένων, που όμως παραμένουν φυλακισμένοι. Αντί να αναλάβει να εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις όταν είχε ακόμη χρόνο, ο Lukashenko τρέχει τώρα για να συγκεντρώσει χρήματα οπουδήποτε μπορεί. Παρά κάποιες ορισμένες και ασαφείς δηλώσεις από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ, η οποιαδήποτε χρηματοδότηση από τη Δύση θεωρείται απίθανη. Το ίδιο ισχύει και για τις αγορές. Έως την άνοιξη του 2011, η οικονομική κρίση της Λευκορωσίας είχε καταστεί ανεξέλεγκτη, προκαλώντας μάλιστα και αρκετές μικρές λαϊκές διαμαρτυρίες.
Ένα από τα πολλά προβλήματα του Lukashenko είναι ότι δεν έχει φίλους. Η Κίνα του έχει προσφέρει $1 δισ. δάνειο, και το Ιράν $400 εκατομμύρια, αλλά αυτά τα ποσά δεν αρκούν. Πάντως, μπορεί το Κρεμλίνο να αντιπαθεί τον Lukashenko, αλλά επίσης ενδιαφέρεται και για την πολιτική σταθερότητα στη γειτονιά του. Έτσι, η Ρωσία απαιτεί τις ίδιες περίπου μεταρρυθμίσεις που απαιτεί και το ΔΝΤ: Κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία, απελευθέρωση των τιμών, αυστηρότερη νομισματική πολιτική, και ιδιαίτερα βαθιές ιδιωτικοποιήσεις, που θα ωφελήσουν τις ρωσικές επιχειρήσεις.
Στα τέλη του περασμένου Μαΐου, ο Lukashenko θεώρησε ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από το να δεχτεί τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου. Απρόθυμα, η ρωσική κυβέρνηση, απελευθέρωσε $ 1 δισ σε ετήσια βάση για τρία χρόνια από το ταμείο κατά της κρίσης στην Ευρασία, που χρηματοδοτείται κυρίως από τη Ρωσία, με αντάλλαγμα την υποτίμηση, και την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων. Αλλά αυτά τα ποσά μπορούν να καλύψουν μόνο τις ανάγκες για τη μισή χρηματοδότηση της Λευκορωσίας.
Κατά συνέπεια, η Λευκορωσία προχώρησε σε υποτίμηση κατά 36% στις 24 Μαΐου, αλλά Λουκασένκο δεν άφηνε το νόμισμα να κυμανθεί. Ως αποτέλεσμα, η χώρα κατέληξε στη χειρότερη δυνατή κατάσταση, όπως αυτή της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, με ελλείψεις των πάντων. ΟΙ Λευκορώσοι αποσύρουν τις τραπεζικές καταθέσεις τους για να αγοράσουν ότι αγαθά ή ξένα νομίσματα είναι διαθέσιμα. Οι τιμές εκτοξεύονται στα ύψη, ενώ οι ελλείψεις προκύπτουν ακόμη και για τα διατιμημένα προϊόντα, τα οποία τα αγοράζουν οι Λευκορώσοι και στη συνέχεια εξάγουν προς τις γειτονικές χώρες.
Η Λευκορωσία έχει μπει σε έναν κύκλο υποτίμησης-πληθωρισμού που θυμίζει αυτόν της σοβιετικής οικονομίας, όταν κατέρρευσε το 1991. Ο μέσος μηνιαίος μισθός έπεσε στα $300. Στο τέλος του 2010, το συνολικό εξωτερικό χρέος της Λευκορωσίας ανήλθε στο 52% του ΑΕΠ, αλλά όσο αυξάνεται, και το ΑΕΠ πέφτει, ο δείκτης του χρέους προς το ΑΕΠ βρίσκεται σε συνεχή άνοδο.
Ο Lukashenko έτρεφε ελπίδες πως το ΔΝΤ θα τον διασώσει για άλλη μια φορά. Τον Ιανουάριο του 2009, το ΔΝΤ έκανε μια συμφωνία ύψους $3.6 δισ. δολαρίων που έληξε το Μάρτιο του 2010, αλλά η Λευκορωσία δεν προέβη στην υλοποίηση καμίας από τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά, που είχε υποσχεθεί.
Η τελευταία σανίδα σωτηρία του Lukashenko είναι τώρα η πώληση των οικογενειακών ασημικών, δηλαδή οι κρατικές επιχειρήσεις αερίου, τηλεπικοινωνιών, κλπ. Κάποιες ρωσικές και κινεζικές εταιρείες είναι έτοιμες να αγοράσουν κοψοχρονιά, και αυτό απλά θα επιδείνωνε τη δυσχερή οικονομική κατάσταση της Λευκορωσίας.
Ωστόσο, εν μέσω μιας αχαλίνωτης οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύει ο πλανήτης, όλες οι αγορές έχουν σχεδόν παγώσει. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επιβάλει κυρώσεις εναντίον σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων της Λευκορωσίας, και οι ΗΠΑ μπορούν κάλλιστα να μπλοκάρουν τυχόν πωλήσεις μέσω εμπάργκο, όπως ήδη έχουν απαιτήσει έξι επιφανείς εκπρόσωποι της αμερικανικής Γερουσίας.
Ο πρόεδρος Lukashenko έχει αποδείξει ότι είναι ένας απρόβλεπτος και ικανός πολιτικός παίκτης, η οικονομική του όμως κακοδιαχείριση έστειλε τη χώρα του στο καναβάτσο. Προς το παρόν, η χρεοκοπία μοιάζει αναπόφευκτη.
Του Anders Åslund
Stratrisks
Απόδοση: S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου