Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια συστημική και μεγάλης εμβέλειας κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος; Κανείς δεν θέλει τη διάσωση των τραπεζών που λαμβάνουν κακές αποφάσεις. Αλλά η σωτηρία ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος από την κατάρρευση απαιτεί τη ταυτόχρονη διάσωση όλων των τραπεζών
Όταν οι αγορές καταλαμβάνονται από πανικό, όπως έγινε το 1929, και ξανά το 2008, η στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι απαραίτητη. Διαφορετικά καταλήγουμε σε μια μεγάλη ύφεση του τύπου της δεκαετίας του 1930. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σώζουμε όλες τις επιμέρους τράπεζες.
Η πρόσφατη οικονομική ιστορία προσφέρει πολλά παραδείγματα χρηματοπιστωτικών κρίσεων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το 1992 ήταν η κρίση των τραπεζών της Σουηδίας, της Φιλανδίας και της Νορβηγίας. Το 1988 της Ιαπωνίας. Και ήταν το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος το 2008. Ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίστηκαν αυτές οι κρίσεις μπορεί να μας προσφέρει πολύτιμα διδάγματα.
Το 1992 η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας άφησε τους κατόχους μετοχών των ιδιωτικών τραπεζών να χάσουν τα λεφτά τους, έσωσε όμως τους καταθέτες και τους πιστωτές εξαγοράζοντας τα επικίνδυνα στοιχεία ενεργητικού των υπό πτώχευση ιδρυμάτων. Η Σουηδία ανέκαμψε.
Το 1998, η Ιαπωνία δρομολόγησε την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών της αλλά δεν άφησε τους κατόχους μετοχών να χάσουν τα λεφτά τους, διατηρώντας στη ζωή τις αφερέγγυες τράπεζες μέσω της παροχής κρατικών κεφαλαίων και εγγυήσεων. Η Ιαπωνία έδωσε λανθασμένα κίνητρα στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και δεν ανέκαμψε πλήρως από την ύφεση. Κατά συνέπεια, το δίδαγμα είναι ότι πρέπει να αφήνουμε μερικές φορές τους μετόχους των τραπεζών να χάνουν τα λεφτά τους προκειμένου να διατηρήσουμε υγιές ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ένας βασικός ρόλος των κεντρικών τραπεζών είναι να παρέχουν ρευστότητα στις εν δυνάμει αφερέγγυες τράπεζες σε καιρούς πανικού, όπου όλες οι άλλες πηγές κεφαλαίων στεγνώνουν. Η κεντρική τράπεζα είναι ο ‘δανειστής εσχάτου καταφυγίου’. Αλλά αν οι τραπεζίτες γνωρίζουν ότι σε περίπτωση κινδύνου θα τους χορηγηθούν κρατικά κεφάλαια διάσωσης, έχουν κίνητρο να χορηγούν δάνεια υψηλού κινδύνου. Αυτά τα δάνεια εξασφαλίζουν πολύ υψηλές αποδόσεις στις τράπεζες όταν η οικονομία είναι ισχυρή, κι όταν πάλι η οικονομία εξασθενίσει, το κρατικό χρήμα έρχεται να προστατέψει τις τράπεζες από τις ζημιές.
Το 2007 οι Lehman Brothers, η AIG και πολλοί άλλοι παίκτες των χρηματοπιστωτικών αγορών προσπορίζονταν μεγάλα κέρδη από συναλλαγές παραγώγων τα οποία στηρίζονταν σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου. Όταν επήλθε η πτώση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων, ορισμένοι από αυτούς τους παίκτες θα έπρεπε να χρεοκοπήσουν αλλά όταν η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα επέτρεψε τη χρεοκοπία των Lehman το Σεπτέμβριο του 2000, υπήρξε μεγάλος πανικός και η FED υποχρεώθηκε να παρέμβει προκειμένου να αποτρέψει την κατάρρευση όλων των άλλων μεγάλων παικτών. Θα μπορούσε να διαχειριστεί τα πράγματα διαφορετικά;
Όπως υποδεικνύει ο Σάιμον Τζόνσον στο βιβλίο του ‘13 Bankers’ θα πρέπει να υποχρεώσουμε τις μεγα-τράπεζες να σπάσουν σε μικρότερα κομμάτια που θα μπορούν εύκολα να αφεθούν σε πτώχευση. Αλλά δεν αρκεί να έχουμε πολλές μικρές τράπεζες. Πρέπει να βρούμε ένα τρόπο να στηρίζουμε το τραπεζικό σύστημα αλλά μόνο σαν σύνολο.
Υπάρχει μια νέα πρόταση που στηρίζει το σύστημα σαν σύνολο αλλά όχι τα μέρη. Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να θέσουν ένα κατώτατο κατώφλι για την αξία του τραπεζικού συστήματος μιας χώρας δεσμευόμενες να αγοράσουν τραπεζικές μετοχές στο πλαίσιο ενός αμοιβαίου κεφαλαίου αναφοράς των τραπεζικών μετοχών σε προορισμένες τιμές. Αυτή η δέσμευση θα ενεργοποιείται σε συγκυρίες πανικού. Εγγυώμενες την αγορά μετοχών ενός αμοιβαίου κεφαλαίου, οι κεντρικές τράπεζες θα παρέχουν το κίνητρο στους ιδιώτες επενδυτές να επενδύσουν τα χρήματά τους στα ισχυρότερα κομμάτια του τραπεζικού συστήματος επιτρέποντας στα πιο αδύνατα μέρη να πτωχεύσουν.
Αυτό το αμοιβαίο κεφάλαιο θα είναι περίπου σαν κι αυτά που έχουν σήμερα τα διάφορα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά σχήματα. Το ειδικό βάρος των επιμέρους τραπεζών θα ενισχύεται ή θα μειώνεται ανάλογα με τη σχετική αξία όλων των τραπεζών στην αγορά. Αγοράζοντας μετοχές σε ένα αμοιβαίο κεφάλαιο σε μια ελάχιστη προσυμφωνημένη τιμή, η κεντρική τράπεζα θα παρέχει έναν τρόπο για την τροφοδότηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος με κεφάλαια σε καιρό κρίσης. Και το σχέδιο αυτό, ενώ θα στηρίζει την αξία του χρηματοπιστωτικού συστήματος σαν συνόλου, θα επιτρέπει παρά ταύτα στις δυνάμεις της αγοράς να ορίζουν τις σχετικές τιμές των μετοχών των επιμέρους τραπεζών.
Αν υπήρχε μια τέτοια δομή το 2008 στις ΗΠΑ, όταν κατέρρευσαν οι τιμές της αγοράς ακινήτων, οι τράπεζες που είχαν μεγάλα χαρτοφυλάκια τοξικών στοιχείων ενεργητικού, θα άρχισαν να συμπιέζουν την αξία του αμοιβαίου κεφαλαίου αναφοράς. Αλλά οι τράπεζες αυτές θα έχαναν το ειδικό βάρος του στο συνολικό αυτό αμοιβαίο. Η δέσμευση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να αγοράσει τραπεζικές μετοχές σε προσυμφωνημένες τιμές θα οδηγούσε τους επενδυτές να βάλουν νέα κεφάλαια στις ισχυρότερες τράπεζες προκειμένου να αντλήσουν οφέλη από τη στήριξη της κεντρικής τράπεζας.
Αυτό το σχήμα για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών έχει τρία πλεονεκτήματα. Καταρχήν δεν απαιτεί από τις κρατικές εποπτικές αρχές να αποτιμούν αυτές τα επιμέρους στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών, γιατί εντός του οι αγορές αξιολογούν τα τοξικά στοιχεία ενεργητικού.
Κατά δεύτερον, αφαιρεί από τις τράπεζες τα κίνητρα που τις οδηγούν σε κακές αποφάσεις. Επιτρέποντας τη χρεοκοπία των προβληματικών τραπεζών, λύνει το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου.
Τέλος, προσφερόμενη να αγοράσει μετοχές στο πλαίσιο ενός αμοιβαίου κεφαλαίου τραπεζικών μετοχών, η κεντρική τράπεζα παρέχει στους ιδιώτες επενδυτές τα κίνητρα και την εμπιστοσύνη για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης του τραπεζικού συστήματος. Το σχέδιο αυτό θα μας επιτρέπει να διασώζουμε τις καλές τράπεζες και να αφήνουμε τις προβληματικές στην πτώχευση – δίχως να κοστίζει τίποτα στους φορολογουμένους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου