Υπερασπίζοντας τη γνώση σε ένα τοπίο με κλειστές σχολές
Του Θανάση Γ. Παπαβασιλείου και της Εφης Κ. Μπάσδρα
Πέντε εβδομάδες μετά την ψήφιση του νέου νόμου – πλαίσιο, πολλά τμήματα των πανεπιστημίων της χώρας εξακολουθούν να παραμένουν ερμητικά κλειστά…
Σε αυτό το τοπίο ακαδημαϊκής καταχνιάς, συνάδελφοι μάχονται να συγκρατήσουν εκείνα που με εξαιρετική δυσκολία και μόχθο κατόρθωσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια, εδώ στην Ελλάδα, με πενιχρότατα μέσα! Πόσοι, αλήθεια, γνωρίζουν ότι η χώρα μας διαθέτει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ένα από τα καλύτερα εργαστήρια επιδημιολογίας διεθνώς; Ή ότι η Ιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι σημείο αναφοράς παγκοσμίως στον τομέα της καρδιολογίας; Με πληθώρα δημοσιεύσεων που ανταγωνίζονται μεγαθήρια της παραγωγής γνώσης και πρωτοπορίας σε Ευρώπη και Αμερική. Με ισχυρότατη παρουσία σε διεθνή συνέδρια. Οτι διάσπαρτα εργαστήρια στα ελληνικά πανεπιστήμια παράγουν πρωτογενή βιολογική και βιοϊατρική έρευνα, τμήματα πληροφορικής και επιστήμης υπολογιστών καταθέτουν νεωτεριστικές προτάσεις εφαρμογών και πολυτεχνικοί τομείς αναδεικνύονται πρωταθλητές στην καινοτομία; Πώς το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο παράγει πάνω από το 70% της έρευνας στην Ελλάδα, με αντιστρόφως ανάλογη χρηματοδότηση;
Πόσοι γνωρίζουν ότι έχει στις τάξεις του επιστήμονες – δασκάλους διεθνούς εμβέλειας που συμμετέχουν ως εκδότες, διευθυντές ή περιλαμβάνονται σε συντακτικές επιτροπές των εγκυρότερων περιοδικών της ειδικότητάς τους; Μια περιήγηση στο Διαδίκτυο είναι αρκετή! Οτι περικλείει στους κόλπους του ακαδημαϊκό προσωπικό που μετέχει σε ευρωπαϊκές και διεθνείς επιτροπές αξιολόγησης προτάσεων και πρωτοκόλλων, προσκαλούμενοι ως αυθεντίες;
Ενδεχομένως μειοψηφία και άτακτα σκορπισμένοι στο χαώδες ελληνικό πανεπιστήμιο, αλλά δεν είναι πάντα τα φωτεινά παραδείγματα εκείνα που δίνουν τον τόνο και μπορούν να πυροδοτήσουν αλλαγές;
Διαχρονικές αδυναμίες διοίκησης και διακυβέρνησης, λοιδορίες και διαβολές είχαν ως αποτέλεσμα η Ελλάδα ως χώρα να έχει πέσει πλέον σε πλήρη ανυποληψία σε διεθνές επίπεδο, διαμορφώνοντας την γενικότερη άποψη ότι οι Ελληνες είναι ψεύτες, κλέφτες και ανάγωγα ατίθασοι. Η ανεπανόρθωτη ζημιά που προκάλεσε – και συνεχίζει να προκαλεί – η κατασυκοφάντηση του ελληνικού λαού διεθνώς πέρασε αναπότρεπτα και στα ελληνικά πανεπιστήμια και τους λειτουργούς τους. Και η επιστημονική φερεγγυότητα δεν είναι οικονομικοί δείκτες που μόλις διορθωθούν να αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη των αγορών! Αποτελεί μια διαδικασία με βάθος χρόνου που δύσκολα επανακτάται εάν απολεσθεί.
Το πλήθος «κατευθυνόμενων» δημοσιευμάτων στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, η συλλήβδην δυσφήμηση των ελληνικών πανεπιστημίων στόχευσαν πέρα από το εγχώριο κοινό – στερώντας τη νέα γενιά από πρότυπα και οράματα – και το εξωτερικό. Οσοι το τελευταίο διάστημα τυχαίνει να παραβρεθούμε σε διεθνή συνέδρια αντιλαμβανόμαστε τη συγκεκαλυμμένη αμφισβήτηση και την υφέρπουσα ειρωνεία πολλών ξένων συναδέλφων.
Πέρα όμως από την αμφισβήτηση σε «φιλικό» τυπικά επίπεδο, συνακόλουθο είναι να αρχίσει μια ουσιαστική αμφισβήτηση σε επίπεδο επιστημονικών δεδομένων και μελετών που προέρχονται από τη χώρα μας. Οταν το ίδιο το υπουργείο αντικαθιστά στον μεγαλύτερο βαθμό τους έλληνες κριτές ερευνητικών προγραμμάτων από ξένους και Ελληνες της Διασποράς, τι άλλο σημαίνει από προσβλητικό παραγκωνισμό των εγχωρίων; Οταν θέσεις στρατηγικού σχεδιασμού έρευνας – τεχνολογίας καταλαμβάνονται από επιτυχημένους μεν εν αποστρατεία δε έλληνες επιστήμονες της αλλοδαπής; Οταν απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτήσει κύρος οποιαδήποτε διαδικασία εκλογής επιστημονικού προσωπικού κρίνεται η παρουσία ξένων ομοτέχνων; Πώς, λοιπόν, περιμένουμε καταξιώσεις που με τόσο κόπο κερδήθηκαν στα παγκόσμια επιστημονικά δρώμενα να παραμείνουν αλώβητες; Πώς, όταν εμείς οι ίδιοι απαξιώνουμε τους εαυτούς μας, απαιτούμε από τους διεθνείς συναδέλφους να πράξουν αλλιώς γνωρίζοντας το αμείλικτα ανταγωνιστικό περιβάλλον της έρευνας και της τεχνολογίας;
Κανείς δεν αμφιβάλλει πως τα ελληνικά πανεπιστήμια περιήλθαν σε στασιμότητα και τέλμα. Οτι χρήζουν δυναμικής επανεκκίνησης. Δεν ήσαν, ωστόσο, από μόνοι τους οι πανεπιστημιακοί εκείνοι που καθόρισαν το θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης των ελληνικών πανεπιστημίων που καταποντίστηκε στην κομματοκρατία και την άθλια χειραγώγηση!
Σήμερα μπροστά μας ανοίγεται ένα νέο πεδίο εξέλιξης των ελληνικών πανεπιστημίων, που με καίριες διορθωτικές αλλαγές και βελτιώσεις μπορεί να σηματοδοτήσει μιαν άλλη προοπτική για την κοινωνία. Η ακαδημαϊκή κοινότητα με συναίσθηση της χαλεπότητας των καιρών καλεί για ορθάνοιχτα πανεπιστήμια. Προσκαλεί σε μια συλλογική προσπάθεια με επιδίωξη τη στήριξη του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου της αριστείας και της προόδου. Και παρά τις όποιες αντιθέσεις μας, καλούμαστε οι λειτουργοί του να εξακολουθήσουμε να κάνουμε αυτό που ξέρουμε καλύτερα: εθελοντισμό για το καλό των φοιτητών μας και για την… χαμένη τιμή των ελληνικών πανεπιστημίων.
(Ο Θανάσης Γ. Παπαβασιλείου είναι καθηγητής και η Εφη Κ. Μπάσδρα αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου