Οι πειρατές της Κυβερνητικής

Γράφει η Λαμπρινή Χ. Θωμά - 23/03/2009

Οι Σκανδιναβικές χώρες αναφέρονται συχνότατα, και μάλλον δικαίως, ως υποδείγματα προοδευτικής αστικής δημοκρατίας ―κοινωνικές παροχές, σοσιαλίζουσες πολιτικές, ανθρωπιστική νομοθεσία τα συνήθως αναφερόμενα υπέρ τους. Γι΄ αυτό και έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι ένας από τους πιο κατασταλτικούς και κοινωνικά επικίνδυνους νόμους, ενάντια στην ελευθερία του διαδικτύου και σε βασικά ανθρώπινα δικαιώματα πέρασε στη Σουηδία.

Ο λόγος για την IPRED2 ή «Οδηγία Επιβολής Πνευματικών Δικαιωμάτων», μια προαιρετική σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πρώτη η Σουηδία ενσωμάτωσε στην εθνική της νομοθεσία. Η οδηγία/νομοθεσία επιτρέπει στους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων να απαιτούν από τους διαδικτυακούς παρόχους προσωπικά στοιχεία για οποιοδήποτε χρήστη θεωρείται πως έχει κατεβάσει παράνομο περιεχόμενο.

Η μόνη «απόδειξη» που χρειάζεται να προσκομίσουν είναι ότι η IP του (η αριθμητική ταυτότητα την οποία φέρει κάθε υπολογιστής ή δρομολογητής συνδεδεμένος στο δίκτυο) κατέβασε κάτι «ύποπτο».

Στην εποχή της «οικονομίας της πληροφορίας» οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων είναι ένα ιδιαίτερα ευρύ σύνολο εταιριών, φορέων και προσώπων, από δισκογραφικές εταιρίες και κινηματογραφικά στούντιο μέχρι κατασκευαστές ή ιδιοκτήτες λογισμικού, όπως η Microsoft, αλλά και συλλογικότητες όπως η BSA ή η δική μας ΑΕΠΙ.

Βάσει της οδηγίας, όλοι αυτοί, με μια απλή καταγγελία για παράνομη ενέργεια μέσω μιας IP (της αριθμητικής διεύθυνσης του υπολογιστή οποιουδήποτε απλού χρήστη στο διαδίκτυο) θα μπορούν να έχουν πρόσβαση τόσο στο ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση του χρήστη του μηχανήματος όσο και σε πολύ πιο προσωπικά και ευαίσθητα δεδομένα- ποιές σελίδες προτιμά να διαβάζει ο χρήστης στο διαδίκτυο και πότε. Αυτά τα στοιχεία, εν συνεχεία, θα αξιοποιηθούν για την προετοιμασία μηνύσεων και καταγγελιών εναντίον του συγκεκριμένου χρήστη.

Είναι γνωστή η τρέλλα της Αμερικανικής Ένωσης Δισκογραφικών Εταιριών (RIAA), η οποία έχει καταθέσει σειρά μηνύσεων εναντίον πολιτών, κατηγορώντας τους για κατέβασμα μουσικής από το διαδίκτυο και απαιτώντας έως και 750 δολλάρια για κάθε τραγούδι. Αντίστοιχα περιστατικά έχουν συμβεί και στην Ευρώπη και ο νέος Σουηδικός νόμος θα δώσει ακόμα περισσότερα όπλα στα χέρια των μεγάλων εταιριών ―περιλαμβανόμενης και της δυνατότητας να ζητήσουν την συνδρομή της αστυνομίας και να κάνουν έρευνα στο σπίτι ή το γραφείο όποιου χρήστη δε συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις.

Καθώς η IP συνιστά την μόνη «ένδειξη» ενοχής που απαιτεί ο νόμος, δεν χρειάζεται καν να κατεβάζει κανείς ταινίες, τηλε-επεισόδια ή mp3 για να θεωρηθεί ύποπτος. Αρκεί να το κάνει οποιοσδήποτε άλλος στην οικογένειά του ―ο έφηβος γιός με τον οποίο μοιράζεται την σύνδεση, ένας φίλος που φιλοξενήθηκε για λίγες μέρες- ή και εκτός οικογενείας, όπως το οποιοδήποτε τζιμάνι περί τους υπολογιστές στην περιοχή που κατοικεδρεύει η ανυπόληπτος και ένοχος IP, το οποίο μπορεί άνετα να κλέβει «ασύρματο» δίκτυο.

Ακόμη τραγικότερη περίπτωση; Καθώς οι διευθύνσεις IP μοιράζονται ανάμεσα στους συνδρομητές ενός παρόχου διαδικτύου, μπορεί απλά ο ήρωας της σκληρής σουηδικής τσόντας των δικαιωμάτων να σταθεί άτυχος και να κατηγορηθεί για κάτι που έκανε ο προηγούμενος ή ο επόμενος συνδρομητής που έτυχε να μοιραστεί την συγκεκριμένη διεύθυνση.

Τα πράγματα είναι ακόμα πιο πολύπλοκα αν φύγει κανείς από τους ιδιώτες και περάσει στις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της πληροφορικής. Η οδηγία της Ε.Ε τους επιφυλάσσει μεγάλες εκπλήξεις, καθώς προωθεί δρακόντεια μέτρα προστασίας των ευρεσιτεχνιών (patents) στο χώρο του λογισμικού, κάτι που δεν αναγνωρίζονταν ως τώρα στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Η θέσπιση σχετικής νομοθεσίας θα οδηγήσει ουσιαστικά στην ποινικοποίηση της δημιουργίας λογισμικού, καθώς οι μεγάλες εταιρίες έχουν κατοχυρώσει ευρεσιτεχνίες που καλύπτουν κάθε δυνατή περίπτωση. Είναι ενδεικτικό ότι στην Αμερική επικρατεί, μετά χρόνια νομικού πολέμου και συγκρούσεων, η αντίθετη τάση, καθώς αναγνωρίζουν τους περιορισμούς και τον ασφυκτικό έλεγχο που επιβάλλουν οι ευρεσιτεχνίες στην κατασκευή λογισμικού δυσχεραίνοντας έτσι την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών.

Η πρόταση της Ε.Ε. -και ο Σουηδικός νόμος- δεν σταματάει όμως εδώ. Προβλέπει όχι απλά αστική αλλά ποινική δίωξη ενάντια στους καταπατητές των πνευματικών δικαιωμάτων. Το, μάλλον νεφελώδες, σκεπτικό των συντακτών της πρότασης είναι ότι η καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων συνιστά κίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια και υγεία και ότι συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα.

Πέρα από την Σουηδία, αυστηρότερες διατάξεις ενάντια στην καταπάτηση πνευματικών δικαιωμάτων ετοιμάζουν και άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, η Βρετανία και η Ιταλία. Ήδη, στη Γαλλία ετοιμάζεται προς ψήφιση ο λεγόμενος νόμος των «τριών κρουσμάτων» με βάση τον οποίο θα κόβεται η πρόσβαση στο διαδίκτυο για ένα χρόνο σε όποιον πολίτη κατηγορηθεί τρείς φορές για κατέβασμα «πειρατικού» υλικού. Σύμφωνα με το νόμο, οι παροχείς διαδικτυακών συνδέσεων θα πρέπει να εξετάζουν την κίνηση στο δίκτυο τους για «ύποπτες» ενέργειες, λειτουργώντας ως «αστυνομία πνευματικών δικαιωμάτων».

Είναι λογικό να αναρωτηθεί κανείς, αν αυτά τα ωραία συμβαίνουν στας Ευρώπας, πόσο μακρυά βρίσκεται από αντίστοιχες καταστάσεις στην Ελλάδα, όπου πολιτικοί και νομοθέτες είναι βαθιά νυκτωμένοι στα περί την τεχνολογία - ίσως περισσότερο νυχτωμένοι από ότι στα ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων και ευρεσιτεχνιών.

Προφανώς, όταν η νιοστή ανανέωση της σύμβασης του δημοσίου με την Microsoft χαιρετίζεται ως μεγάλη τεχνολογική πρόοδος, δεν θα αργήσουν και στα καθ’ ημάς παρόμοιες νομοθεσίες. Παρόλο που η Ελλάδα, κυρίως καταναλωτής και όχι παραγωγός ψηφιακού υλικού, δεν πρόκειται να έχει οφέλη αλλά μόνον απώλειες από μια τέτοια υπόθεση.

www.skai.gr/