Με την οικονομία της κουρέλια, η Κύπρος πρέπει επειγόντως να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της. Αλλά το άνοιγμα της στρόφιγγας θα αναγκάσει το πιο ανατολικότερο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να κάνει δύσκολες επιλογές, που εδώ και καιρό ήταν απρόθυμη να αντιμετωπίσει.
Από την ανακάλυψη του φυσικού αερίου πριν από δύο χρόνια σε κοντινά νερά, η Κύπρος σχεδιάζει να βγάλει το φυσικό αέριο στην αγορά, παρακάμπτοντας την Τουρκία, η οποία έχει καταλάβει το βόρειο μέρος του νησιού εδώ και 40 σχεδόν χρόνια. Αλλά μέσα σε λιγότερο από μία εβδομάδα, οι εν λόγω φιλοδοξίες της Κύπρου δέχτηκαν διπλό πλήγμα.
Τη Δευτέρα, η Κύπρος αναγκάστηκε να συρρικνώσει έναν τραπεζικό τομέα που θα μπορούσε να βοηθήσει την διοχέτευση κεφαλαίων στις ζωτικής σημασίας ενεργειακές υποδομές, ως προϋπόθεση για ένα σχέδιο διάσωσης 10 δις ευρώ, από τους ευρωπαίους δανειστές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η συμφωνία εμπόδισε την ανεξέλεγκτη επιλογή της εξόδου της χώρας από το ευρώ, αλλά άρπαξε τα κλειδιά για την ευημερία της Κύπρου στις προσεχείς δεκαετίες.
Τρεις ημέρες νωρίτερα, το Ισραήλ – στο επιπλέον αέριο του οποίου η Κύπρος στηριζόταν για να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο εξαγωγών – διόρθωσε τα εμπόδιά του με την Τουρκία. Η συμφιλίωση, σχετικά με μια ισραηλινή επιδρομή πριν από τρία χρόνια που άφησε εννέα Τούρκους νεκρούς σε πλοίο βοήθειας προς τη Γάζα, άνοιξε το δρόμο για τις ομαλές σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας, που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την άμεση συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, παρακάμπτοντας την Κύπρο.
Η ξαφνική αντιστροφή της τύχης σημαίνει ότι οι σημαντικά αυτοδύναμοι Κύπριοι μπορεί να χρειαστεί να ανανεώσουν και τις δικές τους σχέσεις με την Τουρκία, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον πλούτο του φυσικού αερίου της χώρας. «Η επιβάρυνση της Κύπρου με ένα τόσο μεγάλο χρέος θα μπορούσε να είναι ένας έμμεσος τρόπος για την πιέσει η ΕΕ τους Ελληνοκύπριους σε κάποιο είδος της επίλυσης του κυπριακού προβλήματος» σχολιάζει η Fiona Mullen, διευθύντρια της Sapienta Economics, εταιρείας συμβούλων με έδρα τη Λευκωσία. «Αν πρέπει να δεσμεύσεις τον πλούτο των μελλοντικών γενεών για να σώσεις την ψυχή σου σήμερα, τότε αυτό δίνει ένα πρόσθετο κίνητρο για την δημιουργία εσόδων από το φυσικό αέριο, όσο το δυνατόν γρηγορότερα».
Οι ευρωπαίοι βουλευτές θεωρούν επίσης την απελπιστική ανάγκη των Κυπρίων για μετρητά ως μοχλό για μια διευθέτηση με την Τουρκία, αλλά υπογραμμίζουν τις τεράστιες πολιτικές προκλήσεις. Για την Κύπρο και την Τουρκία, «η εξερεύνηση του φυσικού αερίου και οι εξαγωγές θα μπορούσε να είναι η συνθήκη άνθρακα και χάλυβα που ένωσε τη Γαλλία και τη Γερμανία μετά τον πόλεμο», δήλωσε ο Andrew Duff, ένας βρετανός βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναφερόμενος στα θεμέλια της οικονομικής συμμαχίας που αναπτύχθηκε μέσα στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ένωση. «Αυτό που δεν έχουμε ακόμη δει στην Ανατολική Μεσόγειο και είδαμε μετά τον πόλεμο, είναι μια οξυδερκής ηγεσία που να μπορεί να φέρει σε πέρας μια τέτοια συμφωνία» σχολιάζει ο Duff, ο οποίος συμμετέχει σε μια Κοινοβουλευτική Επιτροπή ΕΕ-Τουρκίας.
Τα δύο μισά του νησιού, μεταξύ του τουρκόφωνου Βορρά και της διεθνώς αναγνωρισμένης ελληνόφωνης Δημοκρατίας της Κύπρου στο νότο, διεκδικούν την κυριότητα του φυσικού αερίου, δημιουργώντας άλλο ένα εμπόδιο στην επανένωση. Ωστόσο, ο πιο κοντινός φυσικός πελάτης είναι η Τουρκία, η οποία εισάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της και έχει τους περισσότερους και πιο ταχέως αναπτυσσόμενους καταναλωτές. Οι εντάσεις ήρθαν στην επιφάνεια και πάλι το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε τους Κυπρίους να μην περιλάβουν το φυσικό αέριο σε μια πιθανή συμφωνία, που τώρα βρίσκεται προφανώς από το τραπέζι, για να αποπληρώσουν τα δάνεια διάσωσης προς την Ένωση και τη Ρωσία.
«Δεν είναι αποδεκτό η ελληνική- κυπριακή πλευρά να χρησιμοποιεί την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει ως μια ευκαιρία για τη δημιουργία νέων τετελεσμένων», ανέφερε το υπουργείο σε δήλωσή του. Ο «μόνος τρόπος για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων του νησιού» είναι «η σαφής συγκατάθεση της τουρκοκυπριακής πλευράς, όσον αφορά τον επιμερισμό αυτών των φυσικών πόρων», σύμφωνα με το υπουργείο.
Την Τετάρτη, ο Τούρκος υπουργός ενέργειας, Τανέρ Γιλντίζ, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του είχε αναστείλει προγραμματισμένα έργα με τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό Eni, σχετικά με τη συμμετοχή της εταιρείας στην εξερεύνηση ενεργειακών κοιτασμάτων στην Κύπρο. Η Κύπρος έχει χτίσει τους δεσμούς της με το Ισραήλ, ώστε να προστατευτούν οι μελλοντικές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου που θα παράγουν και θα παραδίδουν υγροποιημένο φυσικό αέριο, LNG, που θα προέρχεται από υπεράκτια κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, αποφεύγοντας την ανάγκη για έναν αγωγό προς την Τουρκία για να φτάσει στις αγορές. Από την πλευρά του, το Ισραήλ είχε στραφεί στην Κύπρο ως έναν περιφερειακό εταίρο, υπογράφοντας αμυντικές συμφωνίες και συμφωνίες συνεργασίας, με στόχο εν μέρει την προστασία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του, από τότε που έγινε η επιδρομή στο πλοίο βοήθειας, το Mavi Marmara. Στη συνέχεια, την Παρασκευή, σε μια δραματική εισαγωγή, και προφανώς με ώθηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ζήτησε συγγνώμη για την απώλεια ζωών, μια κίνηση που χαιρέτισε αμέσως ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η αναθέρμανση των σχέσεων είχε κυρίως σκοπό τον περιορισμό της σύγκρουσης στη Συρία. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης θα μπορούσε να πάρει ακόμα χρόνο. Αλλά η κίνηση φαίνεται ήδη σαν ένα παιχνίδι-αλλαγής για την ενεργειακή πολιτική της περιοχής.
«Η διπλωματία μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας θα μπορούσε να κάνει την εξαγωγή του ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας εφικτή», δήλωσε ο Michael Leigh, ανώτερος σύμβουλος του German Marshall Fund of the United States. «Αυτή είναι μια από τις πιο βιώσιμες εμπορικά επιλογές για τις εξαγωγές του Ισραήλ».
«Η διπλωματία μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας θα μπορούσε να κάνει την εξαγωγή του ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας εφικτή», δήλωσε ο Michael Leigh, ανώτερος σύμβουλος του German Marshall Fund of the United States. «Αυτή είναι μια από τις πιο βιώσιμες εμπορικά επιλογές για τις εξαγωγές του Ισραήλ».
Η αδυναμία της Κύπρου δημιουργεί «έναν νέο ενεργειακό διάδρομο της Μεσογείου μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας ή κάνει την πολιτική ευθυγράμμιση απίθανη», είπε. «Και οι τρεις χώρες θα πρέπει να αναζητήσουν τρόπους για να συνεργαστούν με την Τουρκία στην ανάπτυξη των πόρων της περιοχής». Το να εστιάσουν στους υδρογονάνθρακες θα ήταν μια έξυπνη κίνηση για τους Κύπριους, οι οποίοι πρέπει να διαφοροποιήσουν «την οικονομία τους από την εξάρτηση από την υπεράκτια τραπεζική» και θα πρέπει «όπως οι Ισραηλινοί και οι Νορβηγοί, να αναπτύξουν βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας σχετικά με την ενέργεια» προσθέτει ο Leigh.
Ένας βασικός παράγοντας είναι η Noble Energy, με έδρα το Χιούστον, η οποία είναι επικεφαλής της γεώτρησης στα κυπριακά νερά, μαζί με τους ισραηλινούς εταίρους, δίνοντας τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στο Ισραήλ τεράστια μερίδια στα ευρήματα. Η Noble ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε 35 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και είπε πέρυσι ότι περίπου το 20% βρίσκεται στα νερά της Κύπρου. Η Noble εργάζεται στην περιοχή με τους εταίρους του Ισραήλ, έχοντας άδεια από τους ελληνοκύπριους ηγέτες, πολλοί από τους οποίους θεωρούν ότι η υποθαλάσσια περιοχή είναι δική τους και πρέπει να την εκμεταλλευτούν όπως θέλουν.
Ένα πιθανό σενάριο είναι να δημιουργήσου εγκαταστάσεις L.N.G. στην Κύπρο, αλλά πρέπει να αναπτυχθούν εκτιμήσεις για το κόστος και ένα χρονοδιάγραμμα για το έργο, έγραψε την Τετάρτη ο Ben Dillon, εκπρόσωπος της Noble, σε ένα e-mail. Η κύρια εναλλακτική λύση – ένας αγωγός από το Ισραήλ ή την Κύπρο στην Τουρκία – «θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά εξαιτίας του δύσκολου φυσικού εδάφους». Μια σημαντική επένδυση εξακολουθεί να είναι απαραίτητη για να αρχίσει η εξαγωγή του φυσικού αερίου και η προώθησή του στην αγορά. Οι εξαγωγές, επίσης, δεν μπορεί να ξεκινήσουν πριν το 2019.
Αλλά με τη διάσωση και την βομβαρδισμένη οικονομία, ο στόχος της οικοδόμησης μιας μονάδας υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο φαίνεται πλέον σαν μια ανυπέρβλητη οικονομική πρόκληση, αφήνοντας στους Κυπρίους λίγες επιλογές, πέραν του να διοχετεύσουν αέριο στην Τουρκία. «Μπορεί να έχουν υψηλότερα έσοδα και γρηγορότερα – εκτιμώ 15 δις ευρώ περισσότερα – αν εξάγουν φυσικό αέριο μέσω αγωγού προς την Τουρκία αντί να ρίχνουν χρήματα σε μια δαπανηρή και ενεργοβόρα εγκατάσταση LNG, που δεν θα δημιουργήσει αρχικά θέσεις εργασίας για τους Κυπρίους », είπε η Mullen, του Sapienta.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου