Ενας ιδιοφυής αρχικατάσκοπος

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Οταν η ταινία κατασκοπείας πλησιάζει στο τέλος της, ο πολύς αρχηγός της μυστικής υπηρεσίας, έχοντας εξουδετερώσει όλους τους εχθρούς, τινάζει τα πέτα στο τέλεια ραμμένο κοστούμι του και εξαφανίζεται στον δικό του κόσμο της ψευδαίσθησης και του ελέγχου.

Δεν είχε δυστυχώς αυτό το τέλος η ιστορία του στρατηγού Σαάντ Κεΐρ, του ιδιοφυούς αλλά συναισθηματικά τραυματισμένου αρχικατάσκοπου, που διηύθυνε το Τμήμα Γενικών Μυστικών Υπηρεσιών (GID) της Ιορδανίας από το 2000 έως το 2005. Πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ένα ξενοδοχείο της Βιέννης την περασμένη Τετάρτη, σύμφωνα με το Ιορδανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Ηταν μόλις 56 ετών. Ο Κεΐρ την εποχή της ακμής του ήταν μεταξύ των κορυφαίων της γενιάς του στις αραβικές μυστικές υπηρεσίες. Είχε οργανώσει και διευθύνει μεγαλοφυείς επιχειρήσεις διείσδυσης εναντίον εξτρεμιστικών παλαιστινιακών οργανώσεων και αργότερα της Αλ Κάιντα. «Αυτός έθεσε τις προδιαγραφές του τρόπου δράσης», είπε ένας πρώην αξιωματικός της CIA και στενός του συνεργάτης.

Γνώρισα τον Κεΐρ πριν από πέντε χρόνια, όταν αναζητούσα στοιχεία για ένα μυθιστόρημά μου για τη Μέση Ανατολή με τον τίτλο «Body of Lies», που αργότερα έγινε ταινία με τον Λεονάρντο ντι Κάπριο. Ο Κεΐρ μου χρησίμευσε σαν πρότυπο για να πλάσω τον Ιορδανό αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών «Χάνι Σαλάαμ». Οπως όλοι οι αρχηγοί της GID, ο Κεΐρ άκουγε στην οθωμανική τιμητική προσφώνηση «πασά μου». Ετσι ο δικός μου ήρωας έγινε «Χάνι Πασά».


Ο «Χάνι Πασά», τον οποίο στην ταινία υποδύεται ο Βρετανός ηθοποιός Μαρκ Στρονγκ, έκλεψε την παράσταση για τον απλό λόγο ότι ήταν πλασμένος πάνω στο ζωντανό πρότυπο ενός πραγματικού άρχοντα του παιχνιδιού. Οι τρόποι, η αριστοτεχνικότητα, ακόμη και τα ρούχα του ήρωά μου, όλα ήταν δανεισμένα από τον πραγματικό πασά.

Πρώτος ο Τζορτζ Τένετ, τότε αρχηγός της CIA, μου περιέγραψε πόσο ιδιοφυής ήταν ο Κεΐρ στην οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων. Το 2003 ρώτησα τον Τένετ εάν και ποια ξένη υπηρεσία πληροφοριών υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη στον αγώνα κατά της Αλ Κάιντα. Μου απάντησε αμέσως «Οι Ιορδανοί» και με τον γνωστό του ενθουσιώδη τρόπο συνέχισε λέγοντας «Ο άνθρωπός τους, ο Σαάντ Κεΐρ, είναι αστέρι».

Ετσι, την επόμενη φορά που ήμουν στο Αμάν, ζήτησα από τα ανάκτορα εάν ήταν δυνατό να συναντήσω τον θρυλικό αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών, πράγμα που κανονίστηκε αμέσως. Με οδήγησαν στο φοβερό αρχηγείο της GID, με πέρασαν δίπλα στη μαύρη σημαία με την τρομερή προειδοποίηση «Ηλθε η ώρα της δικαιοσύνης» γραμμένη στα αραβικά, και έπειτα με συνόδευσαν επάνω, στο γραφείο του.

Ο Κεΐρ εξέπεμπε μια τραχιά γοητεία, ήταν κάτι μεταξύ Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και Ομάρ Σαρίφ. Οπως πάντα ήταν κομψά ντυμένος, εκείνη την ημέρα φορούσε μπλέιζερ από κασμίρι, ωραία γραβάτα και παπούτσια μάλλον αγγλικής κατασκευής.

Ο πασάς μου είπε διάφορες ιστορίες, κάποιες με λεπτομέρειες. Απέκτησε όνομα και φήμη διεισδύοντας στις εξτρεμιστικές παλαιστινιακές ομάδες, όπως η οργάνωση του Αμπού Νιντάλ. Μόλις παρεισέφρησε στο κρησφύγετο του τρομοκράτη, άρχισε να διαδίδει ψεύτικες φήμες και να παραπληροφορεί, ενσπείροντας τη διχόνοια, με αποτέλεσμα τα μέλη της οργάνωσης να τσακώνονται μεταξύ τους. Δεν πέρασε καιρός και η αδελφότης δολοφόνων του Αμπού Νιντάλ είχε εμπλακεί σε δίνη καχυποψίας και αυτοκαταστροφής. Από εκεί έκλεψα την ιδέα και την ενσωμάτωσα στο «Body of Lies».

Ο Κεΐρ ερευνούσε τους στόχους του με τέτοια σχολαστικότητα, ώστε εισέδυε στη ζωή τους. Ενας πρώην αξιωματικός της CIA μου διηγήθηκε μια καταπληκτική πλεκτάνη, ένα έξοχο κόλπο. Ο Κεΐρ παρακολούθησε έναν μαχητή του ιερού πολέμου σε διαμέρισμα στην ανατολική Ευρώπη. Του έδωσε ένα κινητό λέγοντας «Μίλα με τη μητέρα σου». Οντως στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν η μητέρα του άνδρα, που τον ευχαρίστησε που ήταν τόσο καλός γιος, αφού της αγόρασε τηλεόραση, καναπέ και της έστειλε και χρήματα. Το ειπωμένο μήνυμα ήταν «Μπορούμε να σου κάνουμε καλό». Το ανείπωτο ήταν «Μπορούμε να σε βλάψουμε», μου εξήγησε ο αξιωματικός της CIA. Και αυτή τη σκηνή την αντέγραψα, κατά λέξη.

Οπως οι περισσότερες αραβικές μυστικές υπηρεσίες, η GID φημίζεται για τις σκληρές ανακριτικές μεθόδους της και σίγουρα δεν της έδωσαν τυχαία το παρατσούκλι «εργοστάσιο ονύχων». Ομως, οι επιτυχίες του Κεΐρ στις ανακρίσεις οφείλονται σε άλλης μορφής εκφοβισμό. Συνάδελφοι τον θυμούνται να στέκεται όρθιος πίσω από τον ύποπτο, να μιλά με φωνή βαθιά και γεμάτη κρυμμένες απειλές για την οικογένεια, τους φίλους και τις επαφές του. Η τακτική αυτή ήταν πολύ πιο τρομαχτική από τη σωματική βία. Ο Κεΐρ περίμενε «να σπάσει» ο ύποπτος, πράγμα που συνήθως το πετύχαινε.

Ο Κεΐρ εξενεύρισε το αφεντικό του, δηλαδή τον βασιλιά Αμπντάλα, όταν άρχισε να αναμιγνύεται στην πολιτική και τις επιχειρήσεις. Ο βασιλιάς τον έδιωξε το 2005. Η αποπομπή είχε σκληρές συνέπειες. Τον έβλεπαν να γλεντάει αργά τη νύχτα στο αγαπημένο του εστιατόριο στο Αμάν. Αλλά, δεν ήταν πια ο άρχων του σύμπαντος, δεν ήταν πλέον ούτε καν κύριος του εαυτού του. Στην ακμή του όμως υπήρξε ιδιοφυής. Και έσωσε τόσους Αμερικανούς όσο κανείς άλλος μη Αμερικανός.

Πηγή: http://news.kathimerini.gr