Λόγω της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, όλοι βράζουμε στο ίδιο καζάνι.
Στην Αμερική ανησυχούμε πως η κρίση της ευρωζώνης επέστρεψε, και θα εμποδίσει την εύθραυστη ανάκαμψή μας, ενώ οι Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι η αδύναμη αμερικανική οικονομία, με το ασθενικό της δολάριο, θα δυσκολέψουν τον εξαγωγικό τους τομέα.
Οι Αμερικανοί πολιτικοί θεωρούν τους Ευρωπαίους ομολόγους τους «τρελούς», που πιστεύουν ότι η λιτότητα θα φέρει την ανάπτυξη, ενώ οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι κανένα κράτος δεν ευημέρησε ποτέ, τυπώνοντας χρήμα, δανειζόμενο για να δαπανά, και υποτιμώντας το νόμισμά του.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα την Ευρώπη είναι η πτώση της αξίας του δολαρίου. Ένα πιο φτηνό δολάριο σημαίνει πως είναι 10% πιο φτηνά, από ότι πριν ένα χρόνο, για τους Ευρωπαίους να επισκεφτούν τις ΗΠΑ, και να αγοράσουν προϊόντα της, ενώ είναι πιο ακριβό για τους Αμερικανούς να κάνουν τουρισμό στην Ιταλία, να αγοράσουν μια Μερσεντές, ή να απολαύσουν ένα μπουκάλι γαλλικού κρασιού.
Δεν είναι μόνο ζήτημα του πως οι οικονομολόγοι ερμηνεύουν την συνταγή θεραπείας. Οι οικονομίες αντανακλούν την ιδιαίτερη ιστορία και την κουλτούρα της κάθε χώρας, κάτι που προκαλεί οδύνη στις χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα. Εκπλήσσονται που οι Έλληνες δεν είναι Γερμανοί. Όμως και οι Ευρωπαίοι δεν είναι Αμερικανοί. Σε γενικές γραμμές, οι Αμερικανοί αποδέχονται την δημιουργική καταστροφή των επιχειρηματιών, ενώ οι Ευρωπαίοι δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην διατήρηση του υπάρχοντος στάτους κβο.
Η «ένωση» της ΕΕ, είναι διαφορετικής σημασίας από τον όρο «ηνωμένες» των ΗΠΑ. Οι διαφορές μεταξύ του συντηρητικού Τέξας και της φιλελεύθερης Νέας Υόρκης δεν είναι σπουδαίες, συγκρινόμενες φερ‘ ειπείν με τις διαφορές μεταξύ Γερμανίας και Ισπανίας, ή ακόμη και μεταξύ Ιταλίας και Ισπανίας.
Οι διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ αντανακλώνται στη στάση τους απέναντι στη δημοσιονομική πολιτική και στη μεταφορά κεφαλαίων.
Η αμερικανική οικονομία ανακάμπτει αργά και σπασμωδικά. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Federal Reserve, «ο κατασκευαστικός τομέας επεκτείνεται… η ζήτηση για υπηρεσίες αυξάνεται αργά… η λιανική κατανάλωση είναι θετική… οι πωλήσεις νέων οχημάτων ενισχύονται σε ολόκληρη την χώρα… ο τουρισμός αυξάνεται… υπάρχει κάποια βελτίωση στις αγορές ακινήτων… οι αγροτικές συνθήκες είναι μια χαρά… οι εξορυκτικές δραστηριότητες μεγαλώνουν».
Αυτές είναι καλές, αλλά όχι τέλειες ειδήσεις. Αν η οικονομία αναπτυχθεί κατά 2.5%, όπως υπολογίζεται, αυτό σημαίνει πως 22 εκατομμύρια Αμερικανών θα συνεχίσουν να αναζητούν δουλειά πλήρους απασχόλησης. Η Ευρώπη θα προτιμούσε μια τέτοια ανάπτυξη, παρά την ύφεση που ζει σήμερα. Η γερμανική και η ολλανδική οικονομία δείχνουν σημάδια κόπωσης. Η ανεργία στη Γαλλία γιγαντώνεται. Δυστυχώς, η ευρωπαϊκή και η αμερικανική οικονομία κινούνται προς διαφορετικές κατευθύνσεις.
Αυτή η απόκλιση έχει τις ρίζες της στην ιστορία, και στους θεσμούς. Η Γερμανία ανέκαθεν έτρεμε τον πληθωρισμό. Η Αμερική τον αποπληθωρισμό και την ανεργία. Το αποτέλεσμα είναι η ΕΚΤ να εστιάζει στη σταθερότητα των τιμών. Δεν διαθέτει όμως επαρκή εργαλεία για να τονώσει την οικονομία.
Από την άλλη, η Federal Reserve επιδιώκει σταθερότητα τιμών και απασχόληση. Μπορεί επίσης να τυπώνει χρήμα, κάτι που διασφαλίζει στους δανειστές ότι θα πληρωθούν, έστω σε υποτιμημένα δολάρια.
Οι ιδρυτές της ευρωζώνης έμαθαν πως μια ενιαία νομισματική πολιτική, βασισμένη σε ακραία διαφορετικές δημοσιονομικές πολιτικές, δεν μπορεί να αντέξει στις πιέσεις των προβλημάτων στις παγκόσμιες χρηματαγορές. Οι παραπαίουσες χώρες της ευρωζώνης δεν μπορούν να υποτιμήσουν το νόμισμά τους, όπως κάνουν οι ΗΠΑ.
Επίσης, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν την δυνατότητα της μεταφοράς κεφαλαίων από πλούσιες σε φτωχές περιοχές, όπως την έχουν οι ΗΠΑ. Οι Γερμανοί πολίτες δεν καταλαβαίνουν το γιατί θα πρέπει να χρηματοδοτούν την πρόωρη συνταξιοδότηση των Ελλήνων και οι Έλληνες δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί οι Γερμανοί θα πρέπει να θέτουν τους φορολογικούς και άλλους κανόνες στη δική τους χώρα. Στην Αμερική, μπορεί να ισχύει κάτι ανάλογο, αλλά είναι αμφίβολο το αν οι εργαζόμενοι του Τέξας γνωρίζουν ότι πληρώνουν τους σέρφερς της Καλιφόρνιας! Εξάλλου, για αυτό είναι «ηνωμένες» οι ΗΠΑ.
Η αμερικανική ενότητα και ο κεντρικός έλεγχος, επέτρεψαν στις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την κρίση απ΄ότι η ΕΕ. Οι τράπεζες διασώθηκαν και η Αμερική επέβαλλε πολύ δύσκολα στρες τεστ στις τράπεζες της, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα και σχετικά ανώδυνα της ΕΕ.
Μια μεγάλη διαφορά είναι και αυτή της αγοράς εργασίας. Γενικά, στην Αμερική η ανεργία είναι πάντα χαμηλότερη από αυτήν της ΕΕ. Από το 1990 έως το 2008 ήταν κατά μέσο όρο 5.5%, ενώ η αντίστοιχη ευρωπαϊκή ήταν 8.4%. Σήμερα, η ανεργία στους νέους της Αμερικής είναι 16%, ενώ στην Ισπανία αγγίζει το 50%.
Με βάση όμως την διαφορετική κουλτούρα, υπάρχει κάτι στην Ευρώπη, που δεν ισχύει στην Αμερική. Οι Αμερικανοί άνεργοι δεν απολαμβάνουν το ίδιο δίχτυ ασφαλείας που απολαμβάνουν οι άνεργοι της Ευρώπης. Έτσι, οι Αμερικανοί κατηγορούν τους Ευρωπαίους ότι λόγω των προνομίων, δεν ψάχνουν για δουλειά όταν είναι άνεργοι, ενώ οι Ευρωπαίοι κατηγορούν τους Αμερικανούς για ανάλγητη εφαρμογή των νόμων της ζούγκλας της ελεύθερης αγοράς.
Παρόλα αυτά, κράτη όπως η Ισπανία και η Ιταλία προσπαθούν σήμερα να εισάγουν κάποια αμερικανικά στοιχεία στην αγορά εργασίας, καθιστώντας την πιο ελαστική, με δυνατότητα ευκολότερης απόλυσης των εργαζομένων, ώστε να υπάρξει και μεγαλύτερη διάθεση των εργοδοτών να προσλαμβάνουν. Τα συνδικάτα όμως αντιδρούν, και είναι πολύ αμφίβολο το κατά πόσο θα μπορέσει ο τεχνοκράτης Ιταλός πρωθυπουργός να επιβληθεί. Ο φόβος των απεργιών, και ίσως της εξέγερσης είναι πανταχού παρών. Επίσης, κανείς δεν γνωρίζει αν οι επερχόμενες ελληνικές εκλογές θα βγάλουν κυβέρνηση που θα είναι δεσμευμένη στην ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και των μέτρων λιτότητας που είναι απαραίτητα ως αντάλλαγμα για τη διάσωση της χώρας.
Σε τελική ανάλυση, η Ευρώπη διάλεξε την λιτότητα ως τη μόνη λύση για την ύφεση, ενώ η Αμερική διάλεξε τον δανεισμό και τις δαπάνες. Βέβαια, η λιτότητα δεν πέτυχε τίποτα από αυτά που υπόσχονταν η Δρ. Angela Merkel, όταν την «συνταγογραφούσε». Από την άλλη, η αμερικανική μέθοδος βοήθησε στο να επέλθει μια έστω μικρή ανάπτυξη, βάσει των όσων ισχυρίζεται ο πρόεδρος της χώρας.
Ακόμη είναι νωρίς. Η ευρωπαϊκή προσέγγιση μπορεί στο τέλος να προκαλέσει μια πιο υγιή οικονομική κατάσταση από αυτήν των ΗΠΑ, που συνεχίζουν να είναι εθισμένες στα χρέη. Βέβαια, όπως έχει πει και ο John Maynard Keynes, μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί. Όχι όμως η αμέσως επόμενη γενιά των Αμερικανών, που μάλλον θα χρειαστεί όλη την δύναμη και τους πόρους που μπορεί να διαθέτει, προκειμένου να αντεπεξέλθει στο βουνό του χρέους που θα κληρονομήσει.
S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου