Το Ιράν και έξι παγκόσμιες δυνάμεις κατέληξαν σε μια εξαιρετικά σημαντική συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, σε αντάλλαγμα για τον περιορισμό των κυρώσεων. Αναλυτές χαρακτηρίζουν τη συμφωνία το πρώτο σημάδι μιας αναδυόμενης προσέγγισης μεταξύ του ισλαμικού κράτους και της Δύσης. Με στόχο τον τερματισμό μιας επικίνδυνη αντιπαράθεσης, η συμφωνία μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Κίνας και της Ρωσίας έκλεισε μετά από τέσσερις και πλέον ημέρες βασανιστικών διαπραγματεύσεων στην Γενεύη.
Η ανάσχεση των πιο ευαίσθητων πυρηνικών εργασιών του Ιράν είχε σχεδιαστεί ως ένα πακέτο σταδιακής οικοδόμησης εμπιστοσύνης, για να μειώσει δεκαετίες εντάσεων και συγκρούσεων και να εξορίσει το φάντασμα ενός πολέμου στη Μέση Ανατολή σχετικά με τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης. Η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Κάθριν Άστον, η οποία συντονίζει τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν για λογαριασμό των μεγάλων δυνάμεων, δήλωσε ότι δημιούργησε χώρο και χρόνο στις συνομιλίες, με στόχο την εξεύρεση συνολικής λύσης της διαφοράς. «Αυτό είναι μόνο ένα πρώτο βήμα» είπε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, σε συνέντευξη Τύπου. «Πρέπει να αρχίσουμε να κινούμαστε προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης, μια κατεύθυνση στην οποία κινούμασταν αντίθετα στο παρελθόν».
Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι εάν το Ιράν δεν ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου έξι μηνών, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ενεργοποιήσουν και πάλι τις κυρώσεις» και θα «αυξήσουν την πίεση».
Αλλά η κυβέρνηση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου κατήγγειλε τη συμφωνία ως «μια κακή συμφωνία» στην οποία το Ισραήλ δεν θα δεσμευόταν. Πριν από τη συμφωνία της Κυριακής, το Ισραήλ, που πιστεύεται ότι είναι μόνη πυρηνική δύναμη στη Μέση Ανατολή, δήλωσε ότι η προσφερόμενη συμφωνία θα δώσει στο Ιράν περισσότερο χρόνο για να κυριαρχήσει στην πυρηνική τεχνολογία και να συγκεντρώσει πιθανόν τα υλικά για την κατασκευή βόμβας.
Η Δύση φοβάται ότι το Ιράν επιδιώκει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Η Ισλαμική Δημοκρατία το αρνείται, υποστηρίζοντας ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι μέρος της ειρηνικής παραγωγής ενέργειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέφεραν ότι η συμφωνία σταμάτησε την πρόοδο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του ερευνητικού αντιδραστήρα του Αράκ, το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Δύση καθώς θεωρούσε ότι εκεί μπορεί να παραχθεί υλικό για βόμβα. Βάσει της συμφωνίας, το Ιράν θα εξουδετερώσει το επεξεργασμένο απόθεμα ουρανίου σε συγκέντρωση σχάσιμων 20 τοις εκατό, το οποίο είναι ένα σημαντικό βήμα μακριά από το επίπεδο που απαιτείται για τα όπλα και θα ζητήσει την παρέμβαση του ΟΗΕ με επιθεωρήσεις στον πυρηνικό τομέα, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ.
Το Ιράν έχει επίσης δεσμευτεί να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου πάνω από ένα σχάσιμο καθαρότητας 5 τοις εκατό, αναφέρει ένα ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ. Το επεξεργασμένο ουράνιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τροφοδοτήσει εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας – όπως υποστηρίζει το Ιράν – αλλά και να παρέχει τον σχάσιμο πυρήνα μιας ατομικής βόμβας αν επεξεργαστεί περισσότερο.
Η ανάσχεση των πιο ευαίσθητων πυρηνικών εργασιών του Ιράν είχε σχεδιαστεί ως ένα πακέτο σταδιακής οικοδόμησης εμπιστοσύνης, για να μειώσει δεκαετίες εντάσεων και συγκρούσεων και να εξορίσει το φάντασμα ενός πολέμου στη Μέση Ανατολή σχετικά με τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης. Η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Κάθριν Άστον, η οποία συντονίζει τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν για λογαριασμό των μεγάλων δυνάμεων, δήλωσε ότι δημιούργησε χώρο και χρόνο στις συνομιλίες, με στόχο την εξεύρεση συνολικής λύσης της διαφοράς. «Αυτό είναι μόνο ένα πρώτο βήμα» είπε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, σε συνέντευξη Τύπου. «Πρέπει να αρχίσουμε να κινούμαστε προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης, μια κατεύθυνση στην οποία κινούμασταν αντίθετα στο παρελθόν».
Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι εάν το Ιράν δεν ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου έξι μηνών, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ενεργοποιήσουν και πάλι τις κυρώσεις» και θα «αυξήσουν την πίεση».
Αλλά η κυβέρνηση του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου κατήγγειλε τη συμφωνία ως «μια κακή συμφωνία» στην οποία το Ισραήλ δεν θα δεσμευόταν. Πριν από τη συμφωνία της Κυριακής, το Ισραήλ, που πιστεύεται ότι είναι μόνη πυρηνική δύναμη στη Μέση Ανατολή, δήλωσε ότι η προσφερόμενη συμφωνία θα δώσει στο Ιράν περισσότερο χρόνο για να κυριαρχήσει στην πυρηνική τεχνολογία και να συγκεντρώσει πιθανόν τα υλικά για την κατασκευή βόμβας.
Η Δύση φοβάται ότι το Ιράν επιδιώκει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Η Ισλαμική Δημοκρατία το αρνείται, υποστηρίζοντας ότι το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι μέρος της ειρηνικής παραγωγής ενέργειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέφεραν ότι η συμφωνία σταμάτησε την πρόοδο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του ερευνητικού αντιδραστήρα του Αράκ, το οποίο έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Δύση καθώς θεωρούσε ότι εκεί μπορεί να παραχθεί υλικό για βόμβα. Βάσει της συμφωνίας, το Ιράν θα εξουδετερώσει το επεξεργασμένο απόθεμα ουρανίου σε συγκέντρωση σχάσιμων 20 τοις εκατό, το οποίο είναι ένα σημαντικό βήμα μακριά από το επίπεδο που απαιτείται για τα όπλα και θα ζητήσει την παρέμβαση του ΟΗΕ με επιθεωρήσεις στον πυρηνικό τομέα, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ.
Το Ιράν έχει επίσης δεσμευτεί να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου πάνω από ένα σχάσιμο καθαρότητας 5 τοις εκατό, αναφέρει ένα ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ. Το επεξεργασμένο ουράνιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τροφοδοτήσει εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας – όπως υποστηρίζει το Ιράν – αλλά και να παρέχει τον σχάσιμο πυρήνα μιας ατομικής βόμβας αν επεξεργαστεί περισσότερο.
Χαλάρωση από τις αναστρέψιμες κυρώσεις
Η διπλωματία με το Ιράν εντάθηκε μετά την εκλογή του σχετικά μετριοπαθή προέδρου Χασάν Ρουχανί τον Ιούνιο, ο οποίος αντικατέστησε τον πολεμοχαρή εθνικιστή Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Ο Ρουχανί έχει ως στόχο να αποκαταστήσει τις σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις και να πετύχει την άρση των κυρώσεων. Απέκτησε τη ζωτικής σημασίας δημόσια στήριξη από τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, παραμερίζοντας τους ισχυρούς επικριτές. Σε ένα λογαριασμό Twitter που θεωρείται ότι εκπροσωπεί τον Ρουχανί, ένα μήνυμα μετά τη συμφωνία έγραφε: «Ο ιρανικός λαός ψήφισε για μετριοπάθεια και εποικοδομητική δέσμευση και οι ακούραστες προσπάθειες των από ομάδες διαπραγματευτών θα ανοίξουν νέους ορίζοντες».
Η συμφωνία της Γενεύης δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα να εμπλουτίζει ουράνιο το Ιράν και οι κυρώσεις θα εξακολουθούν να επιβάλονται, δήλωσε αξιωματούχος των ΗΠΑ. Αλλά ο Ιρανός Υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αράτσι είπε ότι το εν λόγω πρόγραμμα εμπλουτισμού του Ιράν είχε αναγνωριστεί επίσημα. Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι δήλωσε ότι η συμφωνία θα καταστήσει δυσκολότερο για το Ιράν να σπεύσει να χτίσει ένα πυρηνικό όπλο και θα κάνει το Ισραήλ και άλλους συμμάχους των ΗΠΑ ασφαλέστερους. Ο Κέρι είπε επίσης σε συνέντευξη Τύπου, ότι ενώ ο Ομπάμα δεν αποκλείει την πιθανή χρήση βίας κατά του Ιράν, πιστεύει ότι θα ήταν απαραίτητο πρώτα να εξαντλήσει τη διπλωματία. Είπε ότι η χαλάρωση των κυρώσεων θα μπορούσε να είναι αναστρέψιμη.
Αφού η Άστον ανέγνωσε δημόσια μια δήλωση σχετικά με τη συμφωνία στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, οι υπουργοί εμφανίστηκαν ενθουσιασμένοι. Η Άστον και ο Κέρι αγκαλιάστηκαν, ενώ ο Κέρι και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έσφιξαν τα χέρια. Λίγα λεπτά αργότερα, ενώ η ιρανική αντιπροσωπεία πόζαρε για τους φωτογράφους, ο Ζαρίφ και ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιούς πλησίασαν ο ένας τον άλλον και αγκαλιάστηκαν.
Η συμφωνία της Γενεύης δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα να εμπλουτίζει ουράνιο το Ιράν και οι κυρώσεις θα εξακολουθούν να επιβάλονται, δήλωσε αξιωματούχος των ΗΠΑ. Αλλά ο Ιρανός Υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αράτσι είπε ότι το εν λόγω πρόγραμμα εμπλουτισμού του Ιράν είχε αναγνωριστεί επίσημα. Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι δήλωσε ότι η συμφωνία θα καταστήσει δυσκολότερο για το Ιράν να σπεύσει να χτίσει ένα πυρηνικό όπλο και θα κάνει το Ισραήλ και άλλους συμμάχους των ΗΠΑ ασφαλέστερους. Ο Κέρι είπε επίσης σε συνέντευξη Τύπου, ότι ενώ ο Ομπάμα δεν αποκλείει την πιθανή χρήση βίας κατά του Ιράν, πιστεύει ότι θα ήταν απαραίτητο πρώτα να εξαντλήσει τη διπλωματία. Είπε ότι η χαλάρωση των κυρώσεων θα μπορούσε να είναι αναστρέψιμη.
Αφού η Άστον ανέγνωσε δημόσια μια δήλωση σχετικά με τη συμφωνία στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, οι υπουργοί εμφανίστηκαν ενθουσιασμένοι. Η Άστον και ο Κέρι αγκαλιάστηκαν, ενώ ο Κέρι και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έσφιξαν τα χέρια. Λίγα λεπτά αργότερα, ενώ η ιρανική αντιπροσωπεία πόζαρε για τους φωτογράφους, ο Ζαρίφ και ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιούς πλησίασαν ο ένας τον άλλον και αγκαλιάστηκαν.
Ένα δελτίο του Λευκού Οίκου αναφέρει λεπτομερώς το τι θα μπορούσε να αποκτήσει το Ιράν:
- Πιθανή πρόσβαση σε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από το εμπόριο χρυσού και πολύτιμων μετάλλων και την αναστολή της εφαρμογής ορισμένων κυρώσεων στο τομέα των αυτοκινήτων του Ιράν και των πετροχημικών εξαγωγών του.
- Πιθανή πρόσβαση σε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από το εμπόριο χρυσού και πολύτιμων μετάλλων και την αναστολή της εφαρμογής ορισμένων κυρώσεων στο τομέα των αυτοκινήτων του Ιράν και των πετροχημικών εξαγωγών του.
- Να επιτρέψει στις αγορές ιρανικού πετρελαίου να παραμείνουν στα σημαντικά μειωμένα επίπεδα αυτής της στιγμής. «4,2 δις δολάρια από τις πωλήσεις αυτές θα επιτρέπεται να μεταφέρονται σε δόσεις, αν το Ιράν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του» αναφέρει το δελτίο.
- Να αδειοδοτήσει επισκευές που σχετίζονται με την ασφάλεια και επιθεωρήσεις στο εσωτερικό του Ιράν για ορισμένες ιρανικές αεροπορικές εταιρείες.
Οι περισσότερες από τις κυρώσεις, δήλωσε ο Κέρι, θα παραμείνουν. «Τα περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια της χαλάρωσης είναι ένα κλάσμα του κόστους που το Ιράν θα συνεχίσει να καταβάλει κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης φάσης, από τις κυρώσεις που θα παραμείνουν» δήλωσε ο Λευκός Οίκος. «Η συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 100 δις δολαρίων σε συναλλαγματικά διαθέσιμα του Ιράν είναι μη προσβάσιμα ή περιορισμένα».
- Να αδειοδοτήσει επισκευές που σχετίζονται με την ασφάλεια και επιθεωρήσεις στο εσωτερικό του Ιράν για ορισμένες ιρανικές αεροπορικές εταιρείες.
Οι περισσότερες από τις κυρώσεις, δήλωσε ο Κέρι, θα παραμείνουν. «Τα περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια της χαλάρωσης είναι ένα κλάσμα του κόστους που το Ιράν θα συνεχίσει να καταβάλει κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης φάσης, από τις κυρώσεις που θα παραμείνουν» δήλωσε ο Λευκός Οίκος. «Η συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 100 δις δολαρίων σε συναλλαγματικά διαθέσιμα του Ιράν είναι μη προσβάσιμα ή περιορισμένα».
Ο Κέρι και οι υπουργοί Εξωτερικών των πέντε άλλων παγκόσμιων δυνάμεων προσχώρησαν στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν νωρίς το Σάββατο, καθώς φάνηκε ότι και οι δύο πλευρές πλησίαζαν στην πολυπόθητη προκαταρκτική συμφωνία. Στόχος των Δυτικών δυνάμεων ήταν να περιορίσουν το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας του Ιράν, το οποίο έχει μια ιστορία στο να αποφύγει τις επιθεωρήσεις και τις έρευνες των Ηνωμένων Εθνών, για την εξάλειψη κάθε κινδύνου από την Τεχεράνη να παρασκευάσει συγκεκαλυμμένα ουράνιο κατάλληλο για βόμβες.
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χέιγκ είπε σε ένα μήνυμα στο Twitter ότι ήταν ένα «σημαντικό και ενθαρρυντικό» πρώτο στάδιο της συμφωνίας με το Ιράν, του οποίου το πυρηνικό του πρόγραμμα «δεν θα προχωρήσει για 6 μήνες». Ο Φαμπιούς δήλωσε: «Μετά από χρόνια μπλοκαρίσματος, η συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης».
«Χριστουγεννιάτικο δώρο»
Η Τεχεράνη, της οποίας η εξαρτώμενη από το πετρέλαιο οικονομία έχει καταστραφεί από την ένταση των Δυτικών κυρώσεων κατά τα τελευταία χρόνια, αρνείται ότι θα μπορούσε ποτέ να χρησιμοποιήσει τον εμπλουτισμό για πολεμικούς σκοπούς. Ο παραγωγός του ΟΠΕΚ απορρίπτει τις υποψίες ότι προσπαθεί κρυφά να αποκτήσει τα μέσα για την παραγωγή πυρηνικών όπλων, λέγοντας ότι αποθηκεύει πυρηνικά υλικά για μελλοντικούς σταθμούς ατομικής ενέργειας. «Αυτή είναι η πρώτη φορά σε 33 χρόνια που Ουάσιγκτον και Τεχεράνη συνάπτουν μια τυπική συμφωνία. Ακόμη και πριν από έξι μήνες, λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν αυτό το αποτέλεσμα», δήλωσε η Suzanne Maloney, συνεργάτης του Saban Center για την Πολιτική στη Μέση Ανατολή στο Ινστιτούτο Brookings.
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χέιγκ είπε σε ένα μήνυμα στο Twitter ότι ήταν ένα «σημαντικό και ενθαρρυντικό» πρώτο στάδιο της συμφωνίας με το Ιράν, του οποίου το πυρηνικό του πρόγραμμα «δεν θα προχωρήσει για 6 μήνες». Ο Φαμπιούς δήλωσε: «Μετά από χρόνια μπλοκαρίσματος, η συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης».
«Χριστουγεννιάτικο δώρο»
Η Τεχεράνη, της οποίας η εξαρτώμενη από το πετρέλαιο οικονομία έχει καταστραφεί από την ένταση των Δυτικών κυρώσεων κατά τα τελευταία χρόνια, αρνείται ότι θα μπορούσε ποτέ να χρησιμοποιήσει τον εμπλουτισμό για πολεμικούς σκοπούς. Ο παραγωγός του ΟΠΕΚ απορρίπτει τις υποψίες ότι προσπαθεί κρυφά να αποκτήσει τα μέσα για την παραγωγή πυρηνικών όπλων, λέγοντας ότι αποθηκεύει πυρηνικά υλικά για μελλοντικούς σταθμούς ατομικής ενέργειας. «Αυτή είναι η πρώτη φορά σε 33 χρόνια που Ουάσιγκτον και Τεχεράνη συνάπτουν μια τυπική συμφωνία. Ακόμη και πριν από έξι μήνες, λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν αυτό το αποτέλεσμα», δήλωσε η Suzanne Maloney, συνεργάτης του Saban Center για την Πολιτική στη Μέση Ανατολή στο Ινστιτούτο Brookings.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου