Ένα από τα μεγάλυτερα πρόβληματα της Ευρώπης είναι η Ισπανία, η οποία έριξε ήδη δυο … βόμβες.
Η πρώτη έχει να κάνει με το κόστος της διάσωσης μίας μόνο από τις καταδικασμένες ισπανικές τράπεζες που ανέβηκε στα €23.5 δις. Πρόκειται για χρήματα που δεν διαθέτει το ισπανικό κράτος, το οποίο ήδη κάνει περικοπές από παντού, και έχει εντολές (από Βρυξέλλες) να μειώσει δραστικά τα ελλείμματά του. Αυτό σημαίνει πως η Ισπανία θα τα βρει σκούρα, αφού υπάρχουν και άλλες τράπεζες που θα χρειαστούν βοήθεια, με κόστος πολύ υψηλότερο από αυτό που αναμένονταν.
Η δεύτερη αφορά την περιφέρεια της Καταλονίας που στέρεψε από χρήμα και χρειάζεται κι αυτή διάσωση. Πρόκειται για μια περιοχή στην βορειοανατολική πλευρά της χώρας, με δική της γλώσσα, που φιλοξενεί και ένα αποσχιστικό κίνημα. Ως μέγεθος, αντιστοιχεί στο 1/5 του συνολικού οικονομικού προϊόντος της Ισπανίας, και έχει μεγαλύτερο ΑΕΠ από αυτό της Πορτογαλίας.
Οι δυο αυτές ειδήσεις έχουν φέρει τον πανικό στις παγκόσμιες οικονομικές ελίτ. Πέρα από τα τεράστια ποσά που θα απαιτηθούν προκειμένου να σωθούν οι τράπεζες, η κυβέρνηση της Ισπανίας θα πρέπει να καλύψει και τους λογαριασμούς των σχεδόν χρεοκοπημένων περιοχών της χώρας, όπως είναι η Καταλονία.
Για να το πετύχει, θα πρέπει να στραφεί στις χρηματαγορές, εκλιπαρώντας για δάνεια, κάτι που θα ανεβάσει κι άλλο τα ήδη υψηλά επιτόκια δανεισμού (πιθανώς και αυτά της Ιταλίας και του Βελγίου) την ώρα που οι αγορές της Ευρώπης παραπαίουν εν μέσω γενικού πανικού. Έτσι, η Ισπανία μάλλον θα σπεύσει κι αυτή να ζητήσει μια ακόμη μεγαλύτερη διάσωση από την ΕΕ.
Αυτό που βλέπουμε να εξελίσσεται στην Ευρώπη είναι σαν κινηματογραφική ταινία, όπου (σε αργή φάση) το τρένο πάει να πέσει από την γέφυρα! Δυστυχώς, η Ισπανία είναι πολύ κοντά στην καταστροφή.
Η Ισπανία είναι μια ομοσπονδία, που κρατιέται στη θέση της μέσω επιδοτήσεων, και στρεβλής λογιστικής πρακτικής. Το πάθος των Καταλανών και των Βάσκων για ανεξαρτησία, ελέγχεται προς το παρόν από ένα σύστημα που δίνει σε αυτές τις περιοχές μεγάλη πολιτική και δημοσιονομική αυτονομία. Το σύστημα αυτό λειτουργούσε καλά, όσο η χώρα άνθιζε οικονομικά, οι αγορές της φούσκωναν, το χρήμα ήταν φτηνό και η πίστωση απεριόριστη.
Τώρα όμως, η μουσική σταμάτησε. Οι ταμίες της ΕΕ θέλουν πειθαρχία. Θέλουν την ισπανική κεντρική κυβέρνηση να υπογράψει συμφωνίες λιτότητας, που θα δεσμεύουν τους Καταλανούς, τους Βάσκους και όλους γενικά τους Ισπανούς.
Στην ουσία ζητούν την επαναφορά του συγκεντρωτισμού και την αναδίπλωση της αποκέντρωσης, έτσι ώστε η κεντρική κυβέρνηση, μέσω του προϋπολογισμού, να ορίζει το τι θα πρέπει και το τι δεν θα πρέπει να κάνουν οι επιμέρους τοπικές διοικήσεις.
Αυτό όμως είναι κάτι το πολύ δύσκολο, αφού η Ισπανία είναι μια δημοκρατία και ο λαός της ψηφίζει. Άλλες φορές ψηφίζει τοπικά κόμματα και άλλες φορές μεγάλα πανεθνικά. Αν η κεντρική κυβέρνηση περάσει στους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς, το πιο πιθανό είναι πως οι ψήφοι αυτές θα κατευθυνθούν προς τα τοπικά κόμματα. Η κάθε περιφέρεια θα κοιτάξει το συμφέρον της και ίσως να θεωρήσει ότι αδικείται από τις υπόλοιπες.
Η θέση της ισπανικής κυβέρνησης είναι πολύ δύσκολη. Από την μια έχει να αντιμετωπίσει το τραπεζικό χάος και από την άλλη τα χρέη των περιφερειών. Παράλληλα, όπως και στην Ελλάδα, η ΕΕ απαιτεί από αυτήν να πάρει μέτρα, τα οποία όμως απλά δεν μπορεί. Πρόκειται δηλαδή, για έναν αργό θάνατο.
Οι ειδήσεις από την Ισπανία, μας θυμίζουν πως η Ελλάδα δεν είναι μια μεμονωμένη περίπτωση. Αυτό ήταν που κρατούσε την αισιοδοξία ζωντανή στην Ευρώπη. Ότι δηλαδή η Ελλάδα ήταν μια ιδιάζουσα περίπτωση, με ειδικά προβλήματα και η κρίση της δεν αντανακλούσε σε κάτι πιο γενικά ευρωπαϊκό.
Τώρα όμως προέκυψε μια εξίσου σημαντική κρίση και στην Ισπανία, η οποία αν δεν μπορέσει να υλοποιήσει τα μέτρα που χρειάζονται, και που όρισε η ΕΕ, τότε θα μιλάμε για ένα πολύ θολό μέλλον για όλους.
Βραχυπρόθεσμα, τα bank runs που φοβούνται όλοι, μοιάζουν αναπόφευκτα. Οι αποσύρσεις των καταθέσεων είναι ασυνήθιστα μεγάλες στην Ελλάδα και στην Ισπανία. Στην δεύτερη μάλιστα, οι πιο ευκατάστατοι πολίτες έχουν απορρίψει το ντόπιο τραπεζικό σύστημα προ πολλού. Τώρα, το ίδιο άρχισαν να κάνουν και οι λιγότερο ευκατάστατοι.
Αν κλιμακωθούν τα bank runs, θα πρέπει να δράσει ακαριαία η ΕΚΤ, για να αποφευχθεί ένας οικονομικός Αρμαγεδώνας. Αυτού του είδους η αβεβαιότητα από πλευράς των πολιτών, αυτή η διαταραγμένη ψυχολογία, μπορεί να φέρει στο προσκήνιο της Ευρώπης ανεξέλεγκτες και απρόβλεπτες πολιτικές δυνάμεις.
Η «αγέλη» μπορεί να πανικοβληθεί, να ξεκινήσει ποδοβολητό, χωρίς κανένας να μπορεί να προβλέψει το τι θα ακολουθήσει. Ήδη, υπάρχουν αναφορές πως πολλοί Έλληνες κάτοικοι της Βρετανίας, σπεύδουν να πάρουν την βρετανική υπηκοότητα, ενώ οι αρχές της χώρας σχεδιάζουν να εμποδίσουν την μετανάστευση, αν καταρρεύσει το ευρώ.
Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι βραχυπρόθεσμα θα ξεπεραστεί η κρίση, οι εξελίξεις της Ισπανίας φέρνουν στο προσκήνιο τις πιο μεγάλες φοβίες της Ευρώπης. Φοβίες που έχουν να κάνουν με την βύθιση του πολυδιαφημισμένου ως αβύθιστου σκάφους της Ευρώπης, που κάποτε καθελκύστηκε με φανφάρες και που τώρα οδεύει προς σύγκρουση με παγόβουνο, όντας πολύ αργά για να αλλάξει πορεία.
Η οικονομική κατάρρευση της Ισπανίας προκαλεί βάρη και υποχρεώσεις, που το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να σηκώσει. Και αυτό ισχύει σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν πως μπορούν να παρακάμψουν το ελληνικό πρόβλημα, και να διατηρήσουν την Ευρώπη ως έχει και ενωμένη. Κανένας όμως δεν μπορεί να φανταστεί το πώς θα ξεπεραστεί μια αντίστοιχη κρίση στην Ισπανία, που διαθέτει μια τεράστια οικονομία και έναν πολύ μεγάλο πληθυσμό.
Η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής ελπίδα για την ευρωζώνη, βασίζονταν στο γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια sui generis περίπτωση και πως εν πάση περιπτώσει τα μέλη του Club Med θα έπιαναν λιμάνι, ακόμη κι αν η Ελλάδα βούλιαζε.
Σήμερα όμως, οι εξελίξεις στην Ισπανία, μας δείχνουν πως και αυτή είναι έτοιμη για φούντο.
S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου