Πως θα τελειώσουν άραγε οι κρίσεις μέσα στην ευρωζώνη; Πως θα επιστρέψει η σταθερότητα;
Για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, πρέπει πρώτα να διαχωρίσουμε τα τρία σκέλη της σημερινής αναταραχής: Που βαδίζει η ευρωζώνη; Που θέλει η Γερμανία να οδηγήσει την ευρωζώνη; Που χρειάζεται να πάει η ευρωζώνη;
Η σημερινή κατάσταση της ευρωζώνης είναι ξεκάθαρη. Πολλά κράτη μέλη της, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων Ιταλίας και Ισπανίας, έχουν ή θα έχουν σε λίγο κυβερνήσεις, που χωρίς βοήθεια, δεν μπορούν να διαχειριστούν τα δημόσια χρέη τους. Μεγάλο μέρος αυτών των χρεών βρίσκεται στα χέρια των τραπεζών. Οι περισσότερες από αυτές έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από ελλείμματα, φούσκες ακινήτων κλπ. Οι κυβερνήσεις με χαμηλή πιστοληπτική αξιολόγηση, θέλουν να σώσουν τις τράπεζές τους, που με την σειρά τους θα πρέπει να τις στηρίξουν. Είναι δηλαδή σαν δυο μεθυσμένοι, που ο ένας στηρίζει τον άλλο.
Παράλληλα, οι κυβερνήσεις προωθούν την δημοσιονομική λιτότητα, σε μια φάση που ο ιδιωτικός τομέας (2007-2012) ανακάμπτει. Στην Ισπανία, οι ισολογισμοί του ιδιωτικού τομέα πέρασαν σε πλεονασματική κατάσταση. Η λιτότητα όμως εξασθενεί την οικονομία και τις τράπεζες. Αυτό αυξάνει την ανεργία και μειώνει τα φορολογικά έσοδα, καθιστώντας την λιτότητα αναποτελεσματική.
Εν τω μεταξύ, η μειωμένη ζήτηση στον πυρήνα της ΕΕ, ενισχύει την αδυναμία της περιφέρειας.
Με τον τραπεζικό τομέα σε κρίση, την ιδιωτική ζήτηση σε πτώση και με αδύναμους δημοσίους τομείς, το μέλλον των ασθενών οικονομικών προμηνύεται μαύρο. Η αμοιβή για τον σημερινό τους πόνο, θα είναι ακόμη περισσότερος πόνος.
Είτε σωθεί είτε όχι η Ελλάδα, δύσκολα θα επιβιώσει η ευρωζώνη, ειδικά αν σκεφτούμε πως κανένας δεν δείχνει να θέλει την οικονομική και δημοσιονομική της ενοποίηση. Ελάχιστες επιχειρήσεις τολμούν πλέον να σκεφτούν παραγωγικά. Η διάλυση της ευρωζώνης αρχίζει και συζητιέται πια ανοικτά.
Πως θέλει να οργανώσει την ευρωζώνη η Γερμανία; Όπως φαίνεται, δεν θέλει ευρωομόλογα, δεν θέλει αύξηση των κεφαλαίων του μηχανισμού σταθερότητας, δεν θέλει κοινή και συλλογική εγγύηση του τραπεζικού τομέα, δεν θέλει απόκλιση από το πρόγραμμα λιτότητας, δεν θέλει την νομισματική χρηματοδότηση τω κρατών, δεν θέλει χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής και δεν θέλει πιστωτική άνθηση στην Γερμανία. Έτσι, η χώρα που έχει την δύναμη να ελέγξει την κρίση, λέει παντού όχι.
Πως πιστεύουν άραγε οι Γερμανοί ότι θα σταματήσουν την κρίση;
Υπάρχουν δυο υποθέσεις. Η πρώτη είναι πως δεν το πιστεύουν. Ίσως να ελπίζουν πως θα γίνει τόση η δυστυχία κάποιων χωρών, που θα θελήσουν να αποχωρήσουν από μόνες τους, σμικρύνοντας έτσι την ευρωζώνη, που θα την αποτελούν κάποιες χώρες με ίδιες απόψεις, και με λιγότερα πλέον ρίσκα για την οικονομία της Γερμανίας, η οποία δεν θα αναγκάζεται να σώζει τις πιο αδύναμες χώρες.
Η δεύτερη υπόθεση είναι ότι οι Γερμανοί πραγματικά πιστεύουν ότι οι πολιτικές τους θα πετύχουν.
Μια υπόθεση θέλει τις αδύναμες χώρες να πάνε σε μια τόσο μεγάλη εσωτερική υποτίμηση, που θα μπουν σε εξωτερικά πλεονάσματα, μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, επαναφέροντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα.
Μια άλλη υπόθεση θέλει τον συνδυασμό των δραστικών μεταρρυθμίσεων, με το ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων, να προσελκύει επενδύσεις. Αυτό θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει το λογιστικό έλλειμμα βραχυπρόθεσμα και να προκαλέσει οικονομική ζωντάνια μακροπρόθεσμα.
Ίσως δηλαδή οι Γερμανοί να πιστεύουν πως θα υπάρξει ή μια σκληρή προσαρμογή, ή μια γρήγορη έξοδος. Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, ο ηθικός κίνδυνος θα εκλείψει, τα γερμανικά ανοίγματα θα μειωθούν και όλα θα πάνε καλά για αυτούς.
Η έξοδος όμως των φτωχών ενέχει κινδύνους. Το ίδιο και το σενάριο της προσαρμογής και του ξεπουλήματος. Και οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται μόνο στις αδύναμες χώρες. Η Γερμανία εξάγει το 5% των προϊόντων της στην Κίνα, και το 42% στην ευρωζώνη. Ήδη, η κρίση εξασθένησε την βασισμένη στις εξαγωγές Γερμανία.
Εκτός από τους οικονομικούς κινδύνους, η διάσπαση της ευρωζώνης θα προκαλέσει και πολιτικά ρίσκα για την ηγέτιδα χώρα της. Εν ολίγοις, η ευρωζώνη οδεύει προς διάλυση και η Γερμανία δεν κάνει κάτι για αυτό.
Υπάρχουν όμως εναλλακτικές επιλογές. Μερικά όχι πρέπει να γίνουν ναι. Χρειάζονται τα ευρωομόλογα, χρειάζεται η συλλογική εγγύηση των τραπεζών, χρειάζεται λιγότερη λιτότητα, χρειάζεται περισσότερη νομισματική χαλάρωση, και χρειάζεται αύξηση της ζήτησης στην Γερμανία. Έτσι θα έρθει η επιτυχία. Και έτσι θα αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες της διάλυσης της ευρωζώνης (μερικής ή ολικής). Και για να πετύχουν όλα αυτά μακροπρόθεσμα, χρειάζεται περισσότερη πολιτική ολοκλήρωση.
Το κλειδί της σημερινής κρίσης στην Ευρώπη είναι η Γερμανία, και το πώς αντιλαμβάνεται τα εθνικά της συμφέροντα. Μόλις αντιληφθούν πως η παρούσα στάση τους δεν λειτουργεί, οι Γερμανοί θα πρέπει να επιλέξουν μεταξύ αλλαγής πορείας, ή ναυάγιου.
Η Ευρώπη εξαρτάται από την απόφαση που θα πάρουν.
S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου