To Κατάρ μπορεί να είναι μικρό, αλλά έχει σημαντική επίδραση σε όλο τον αραβικό κόσμο. Ενισχύοντας τους βίαιους τζιχαντιστές στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική και πιο πέρα και υποστηρίζοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες στον αγώνα εναντίον τους, αυτή η πλούσια μικροσκοπική χώρα – μία από τις πλουσιότερες του κόσμου σε κατά κεφαλήν εισόδημα- έχει μεταμορφωθεί από μία περιφερειακή «αλογόμυγα» σε έναν διεθνή αχρείο ελέφαντα, σχολιάζει ο καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών Brahma Chellaney.
Χρησιμοποιώντας τους τεράστιους πόρους του και οδηγούμενο από αχαλίνωτη φιλοδοξία, το Κατάρ έχει αναδειχθεί σε ένα κομβικό σημείο για τα ριζοσπαστικά ισλαμιστικά κινήματα. Το λαμπερό Μεγάλο Τζαμί στη Ντόχα – την πλούσια πρωτεύουσα του Κατάρ - είναι ένα σημείο συνάντησης για τους μαχητές που κάνουν τζιχάντ σε διαφορετικές περιοχές, όπως η Υεμένη, η Τυνησία και η Συρία. Ως αποτέλεσμα, το Κατάρ συναγωνίζεται πλέον τη Σαουδική Αραβία - ένα άλλο κράτος Ουαχάμπι με τεράστιο πλούτο πόρων - στην εξαγωγή του Ισλαμικού εξτρεμισμού. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας. Ο ουαχαμπισμός του Κατάρ είναι λιγότερο σοβαρός από ό,τι στη Σαουδική Αραβία. Για παράδειγμα, οι γυναίκες στο Κατάρ επιτρέπεται να οδηγούν και να ταξιδεύουν μόνες. Στο Κατάρ, δεν υπάρχει θρησκευτική αστυνομία επιβολής της ηθικής, παρότι οι κληρικοί του Κατάρ συγκεντρώνουν ανοιχτά κεφάλαια για στρατιωτικούς σκοπούς στο εξωτερικό.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά, είναι ίσως έκπληξη το γεγονός ότι, ενώ η αρτηριοσκληρωτική ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας επιδιώκει αντιδραστικές πολιτικές που έχουν τις ρίζες τους σε μια πουριτανική αντίληψη του Ισλάμ, οι νεότεροι βασιλείς του Κατάρ έχουν υιοθετήσει μια προνοητική προσέγγιση. Το Κατάρ είναι η έδρα του δορυφορικού τηλεοπτικού σταθμού Al Jazeera και της Πόλης της Εκπαίδευσης, μιας περιοχής έξω από την Ντόχα, που φιλοξενεί σχολεία, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Παρόμοιες ασυνέπειες είναι ορατές και στην εξωτερική πολιτική του Κατάρ.
Πράγματι, η σχέση της χώρας με τις Ηνωμένες Πολιτείες έρχεται σε άμεση αντίθεση με τους δεσμούς του με τα ριζοσπαστικά ισλαμικά κινήματα. Το Κατάρ φιλοξενεί την αεροπορική βάση Αλ Αντέιντ - με 8.000 αμερικανούς στρατιώτες και 120 αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των σούπερ τάνκερς για ανεφοδιασμός εν πτήσει - από την οποία οι ΗΠΑ διευθύνουν τις τρέχουσες αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και το Ιράκ. Η στρατιωτική βάση Ας- Σαϊλίγια - άλλη μία εγκατάσταση για την οποία το Κατάρ δεν χρεώνει ενοίκιο - χρησιμεύει ως αρχηγείο για τα γραφεία της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ. Τον Ιούλιο, το Κατάρ συμφώνησε να αγοράσει όπλα αξίας 11 δις δολαρίων από τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, το Κατάρ έχει χρησιμοποιήσει την επιρροή του στους ισλαμιστές που χρηματοδοτεί, για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση των δυτικών ομήρων. Και φιλοξένησε μυστικές συνομιλίες μεταξύ των ΗΠΑ και των υποστηριζόμενων από το Πακιστάν Αφγανών Ταλιμπάν. Για τη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων, το Κατάρ παραχώρησε ένα σπίτι, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, σε μια de facto διπλωματική αποστολή των Ταλιμπάν - και στους πέντε ηγέτες των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν που αφέθηκαν ελεύθεροι στις αρχές του χρόνου από την αμερικανική βάση του Γκουαντάναμο.
Με άλλα λόγια, το Κατάρ είναι ένας σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ, ένας προμηθευτής όπλων και χρημάτων των ισλαμιστών και ταυτόχρονα ένας διαμεσολαβητής της ειρήνης. Προσθέστε σε αυτό και τη θέση του ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής στον κόσμο υγροποιημένου φυσικού αερίου και του κατόχου ενός από τα μεγαλύτερα κεφάλαια κρατικού πλούτου, και καθίσταται σαφές ότι το Κατάρ έχει αρκετό χώρο για ελιγμούς - καθώς επίσης και σημαντική διεθνή επιρροή. Η κυβέρνηση της Γερμανίας το διαπίστωσε αυτό όταν αναγκάστηκε να ανακαλέσει την δήλωση του υπουργού Ανάπτυξης, ότι το Κατάρ έπαιξε κεντρικό ρόλο στον εξοπλισμό και την χρηματοδότηση του Ισλαμικού Κράτους.
Η αυξανόμενη επιρροή του Κατάρ έχει σημαντικές συνέπειες στην ισορροπία δυνάμεων στον αραβικό κόσμο, ιδίως όσον αφορά την αντιπαλότητα της χώρας με τη Σαουδική Αραβία. Αυτή η ανταγωνιστική δυναμική, που εμφανίστηκε πρόσφατα, αντιπροσωπεύει μια μεταστροφή από μια μακρά ιστορία συνεργασίας στην εξαγωγή του Ισλαμικού εξτρεμισμού. Τόσο το Κατάρ όσο και η Σαουδική Αραβία απλόχερα παρείχαν όπλα και κεφάλαια σε σουνίτες εξτρεμιστές στη Συρία, ανοίγοντας την πόρτα για την ανάδυση του Ισλαμικού Κράτους. Και οι δύο είχαν στηρίξει τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Και οι δύο συνέβαλαν στη μετατροπή της Λιβύης σε ένα αποτυχημένο κράτος, βοηθώντας ισλαμιστικές παραστρατιωτικές ομάδες. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του ΝΑΤΟ το 2011 για την ανατροπή του συνταγματάρχη Μουαμάρ ελ-Καντάφι, το Κατάρ ανέπτυξε ακόμα και χερσαίες δυνάμεις κρυφά μέσα στη Λιβύη.
Σήμερα, όμως, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές. Το Κατάρ, μαζί με την Τουρκία, υποστηρίζει τα λαϊκά ισλαμιστικά κινήματα, όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα και τα παρακλάδια της στη Γάζα, τη Λιβύη, την Αίγυπτο, την Τυνησία, το Ιράκ και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό το στρέφει ενάντια στη Σαουδική Αραβία και σε χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και η Ιορδανία, των οποίων οι κυβερνήτες θεωρούν τέτοιες κινήσεις ως υπαρξιακή απειλή, με κάποιους, συμεπριλαμβανομένου και του Οίκου των Σαούντ, να επενδύουν στην ενδυνάμωση αυταρχικών καθεστώτων όπως το δικό τους.
Υπό αυτή την έννοια, η μεταστροφή του Κατάρ έχει δημιουργήσει ένα σπάνιο σχίσμα στο πλαίσιο του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, τα μέλη του οποίου κατέχουν συλλογικά σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου. Ο πληρεξούσιος ανταγωνισμός ανάμεσα σε αντίπαλες μοναρχίες, που οδήγησε ορισμένους από αυτούς να αποσύρουν τους πρεσβευτές τους από το Κατάρ τον Μάρτιο, έχει εντείνει τη βία και την αστάθεια σε όλη την περιοχή. Για παράδειγμα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με την βοήθεια της Αιγύπτου, πραγματοποίησαν κρυφά αεροπορικές επιδρομές τον Αύγουστο για να εμποδίσουν τις ισλαμιστικές παραστρατιωτικές ομάδες που στηρίζει το Κατάρ να αποκτήσουν τον έλεγχο της πρωτεύουσας της Λιβύης, της Τρίπολης.
Οι ηγέτες του Κατάρ είναι πρόθυμοι να αμφισβητήσουν τους γείτονές τους για έναν απλό λόγο: πιστεύουν ότι τα λαϊκά ισλαμιστικά κινήματα που υποστηρίζουν -τα οποία, κατά την άποψή τους, αντιπροσωπεύουν τις πολιτικές φιλοδοξίες της πλειοψηφίας- τελικά θα κερδίσουν. Προβλέποντας ότι οι ομάδες αυτές θα διαμορφώνουν όλο και περισσότερο την αραβική πολιτική, εκτοπίζοντας τα ισχυρά καθεστώτα, το Κατάρ έχει θέσει ως στόχο να τις ενδυναμώσει. Με αυτόν τον τρόπο, το Κατάρ αποσταθεροποιεί πολλές χώρες και απειλεί την ασφάλεια των κοσμικών δημοκρατιών πολύ πέρα από την περιοχή. Για χάρη της περιφερειακής και διεθνούς ασφάλειας, αυτός ο «ελέφαντας» πρέπει να τιθασευτεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου