Πέρασαν ήδη έξι μήνες από την ημέρα που ο Τυνήσιος μικροπωλητής Mohamed Bouazizi αυτοπυρπολήθηκε, πυροδοτώντας μια επαναστατική έκρηξη στην ευρύτερη περιοχή.
Η αυτοκτονία του οδήγησε στην ανατροπή του προέδρου της Τυνησίας Zine al-Abidine Ben Ali, και του Αιγύπτιου προέδρου Hosni Mubarak. Το κύμα της επανάστασης σάρωσε την Αλγερία, το Μπαχρέιν, την Ιορδανία, και τη Συρία. Στη Λιβύη μετατράπηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Το ίδιο δείχνει να συμβαίνει τώρα και στην Υεμένη.
Οι δημοσιογράφοι της Δύσης έσπευσαν στη πλατεία Tahrir του Καίρου, αναμεταδίδοντας τις εξελίξεις, και γράφοντας ενθουσιώδη άρθρα, θυμίζοντας στιγμές της γαλλικής επανάστασης. Σε μια ωμή παραμόρφωση της ιστορικής ακρίβειας, ονόμασαν την εξέγερση «αραβική άνοιξη», συνδέοντας την με την αποτυχημένη αντίστοιχη εξέγερση των Τσέχων εναντίον της ΕΣΣΔ το 1968. Η εξέλιξη όμως δεν ήταν τόσο ιδανική, τουλάχιστον για τους νεαρούς Άραβες που ξεκίνησαν την επανάσταση.
Οι ρίζες της κρίσης ήταν οικονομικές. Οι νέοι βγήκαν στους δρόμους εξαιτίας των αυξημένων τιμών τροφίμων, της υψηλής ανεργίας, και της οικονομικής διαφθοράς που κυριαρχεί στην οικονομική ζωή της περιοχής. Τα ακριβά τρόφιμα είναι ένα παγκόσμιο χαρακτηριστικό τα τελευταία δυο χρόνια. Η βασική αιτία όμως της αραβικής εξέγερσης ήταν η δυσανάλογα μεγάλη ανεργία των νέων, και η δυσαρέσκεια τους απέναντι σε ένα παρασιτικό κράτος. Πέρσι, το 90% των ανέργων της Αιγύπτου ήταν ηλικίας 15-24. Στη Τυνησία, η ανεργία των απόφοιτων λυκείου και των πτυχιούχων ΑΕΙ κυμαίνεται στο 24%.
Σε αρκετές χώρες του αραβικού κόσμου, η επανάσταση δυσχέραινε τα οικονομικά πράγματα, και ανέβασε τις τιμές του πετρελαίου. Οι μεγάλοι εξαγωγείς πετρελαίου (Σ. Αραβία, ΗΑΕ , Κουβέιτ, Κατάρ, Ομάν, και Μπαχρέιν) έχουν αρκετά έσοδα ώστε μέχρι στιγμής να μπορούν να πείσουν τους λαούς τους να κάτσουν φρόνιμα. Το πετρέλαιο όμως από μόνο του δεν είναι αρκετό για να εγγυηθεί τη σταθερότητα, όπως φάνηκε στη Λιβύη και στην Υεμένη. Παντού στον αραβικό κόσμο, οι οικονομικές συνέπειες της «αραβικής άνοιξης» είναι έντονα αρνητικές.
Σε μια πρόσφατη εργασία που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Διεθνούς Οικονομίας, προβλέπεται πως η ανάπτυξη στην Αίγυπτο, στην Ιορδανία, στον Λίβανο, στο Μαρόκο, στη Συρία, και στη Τυνησία, θα πέσει από το 4.4% το 2010, στο -0.5% φέτος. Η αιγυπτιακή οικονομία θα συσταλεί κατά 2.5%, και αυτή της Υεμένης κατά 4%.
Αυτά όλα οφείλονται στο ότι οι επαναστάσεις βλάπτουν την εργασία. Η στατιστική υπηρεσία της Αιγύπτου υπολογίζει πως οι οικονομικές απώλειες εξαιτίας των διαδηλώσεων στη πλατεία Ταχρίρ, φτάνουν στα $1.7 δισ. Σε αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι απώλειες εσόδων από τις μειώσεις των εξαγωγών, αλλά και τον μειωμένο τουρισμό.
Υπάρχει επίσης και το κόστος των απεργιών, αλλά και η επιστροφή ενός εκατομμυρίου μεταναστών που «απέδρασαν» από τον πόλεμο της Λιβύης.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι η έξοδος και η φυγή των κεφαλαίων. Οι επιχειρηματίες της Αιγύπτου διαμαρτύρονται για την αυξημένη εγκληματικότητα στις πόλεις, τη δυσκολία των συναλλαγών, και πάνω απ όλα την πολιτική αβεβαιότητα. Οι πλούσιοι δεν εμπιστεύονται την επανάσταση. Από τον περασμένο Ιανουάριο σπεύδουν να μεταφέρουν τα χρήματά τους σε ασφαλείς προορισμούς, επισκεπτόμενοι το Λονδίνο και τη Ζυρίχη με βαλίτσες γεμάτες μετρητά. Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, τα αποθεματικά ξένου συναλλάγματος της Αιγύπτου μειώθηκαν κατά 1/3 στους τρεις πρώτους μήνες του 2011. Όπως αναφέρει η εφημερίδα Al-Hayat, έχουν φύγει περί τα $30 δισ. από τη χώρα τους τελευταίους μήνες.
Για να καταλάβουμε τα μεγέθη, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δηλώσει πως μπορεί να προσφέρει στην Αίγυπτο μέχρι και $1 δισ. κάθε χρόνο για δυο χρόνια, αν η κυβέρνηση συμφωνήσει με κάποιους όρους, και αργότερα να της δανείσει άλλα $2.5 δισ. Η αμερικανική κυβέρνηση από τη πλευρά της υποσχέθηκε $2 δισ. υπό μορφή δανειακών εγγυήσεων για αμερικανικές επιχειρήσεις και μερική διαγραφή χρεών. Οι ξένοι επενδυτές όμως, συνεχίζουν να μένουν μακριά. Προς το παρόν, το χρηματιστήριο της Αιγύπτου λειτουργεί με μια μείωση των εργασιών του κατά 23% σε σχέση με πριν.
Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι τα οικονομικά πράγματα χειροτέρεψαν, αντί να βελτιωθούν εξαιτίας της επανάστασης. Ο πληθωρισμός της Αιγύπτου είναι σήμερα πάνω από 12%, και το ίδιο αυξάνεται και η ανεργία.
Τίποτα απ όλα αυτά δεν θα πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη. Έτσι είναι οι επαναστάσεις. Αυτό που ξεκινά με ενθουσιώδη πλήθη στους δρόμους και στις πλατείες, σύντομα καταλήγει σε οικονομική παράλυση. Το ίδιο συνέβη και στη Γαλλία λίγο μετά την αρχική ευφορία του 1789, και στη Ρωσία το 1917. Σε κάθε περίπτωση, η χαρά της ανατροπής του παλιού καθεστώτος, ακολουθήθηκε από δραματική μείωση των συνθηκών διαβίωσης. Στη συνέχεια δόθηκε η ευκαιρία στους εξτρεμιστές να πλασάρουν την ριζοσπαστική ιδεολογία τους με πολέμους εναντίον εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών. Χθες ήταν οι Ιακωβίνοι και οι Μπολσεβίκοι, αύριο θα είναι η Μουσουλμανική Αδελφότητα και η Αλ Κάιντα.
Όπως θα μπορούσε να έχει γράψει ο Keynes, τίποτα δεν μπορεί να αναβάλει τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των δυνάμεων της αντίδρασης και αυτών της επανάστασης, μπροστά στον οποίο ο πρόσφατος πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας θα ξεθωριάσει και θα εξαφανιστεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου