Τις τελευταίες δέκα μέρες, περισσότεροι από 11.000 Σύριοι πρόσφυγες έχουν περάσει στη Τουρκία, φέρνοντας στο διεθνές προσκήνιο την ταραγμένη ιστορικά παραμεθόρια επαρχία Hatay της Τουρκίας, στην οποία υπάρχει ήδη μια σημαντική συριακή μειονότητα, και στην οποία οι τουρκικές αρχές εγκαθιστούν τους πρόσφυγες σε ειδικές κατασκηνώσεις.
Με μια αξιοζήλευτη ταχύτητα, η τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος προσπαθεί να οργανώσει μια μεγάλη ανθρωπιστική επιχείρηση, προσφέροντας καταφύγιο στα θύματα της καταστολής του Ασάντ.
Οι ξένοι δημοσιογράφοι όμως που επιδιώκουν να ενημερωθούν και να συναντήσουν τους πρόσφυγες, συναντούν την άρνηση των τουρκικών αρχών. Η πρόσβαση στα στρατόπεδα απαγορεύεται. Παράλληλα, η Τουρκία αρνείται οποιαδήποτε βοήθεια από τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις. Κάτι εξίσου περίεργο είναι το ότι μερικοί Σύριοι που έχουν συγγενείς στη τουρκική πλευρά, έχουν μεταφερθεί σε στρατόπεδα, όπου η επαφή με τους συγγενείς τους είναι αδύνατη.
Γιατί φοβάται η Άγκυρα; Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να ανησυχεί η Τουρκία, και ένας απ αυτούς είναι οι στενές σχέσεις που διατηρούσε με το συριακό καθεστώς εδώ και χρόνια.
Ένας πιο σημαντικός όμως λόγος είναι η ιστορία της Hatay, μιας περιοχής που ως το 1939 ανήκε στη Συρία, ενώ ακόμη και σήμερα εμφανίζεται ως συριακή στους χάρτες της Συρίας. Η γεωγραφία είναι σίγουρα με το μέρος της Συρίας, η οποία ποτέ δεν αναγνώρισε τη τουρκική κυριαρχία στην επαρχία. Τη δεκαετία του 1990, η συριακή υποστήριξη των αυτονομιστών Κούρδων της περιοχής, παραλίγο να οδηγήσει σε πόλεμο μεταξύ των δυο χωρών. Επιπλέον, ο πληθυσμός της Hatay συμπεριλαμβάνει μεγάλες μη τουρκικές μειονότητες.
Αν ληφθεί υπόψη το παρελθόν, αλλά και η πληθυσμιακή της σύνθεση, γίνεται φανερό το γιατί η Τουρκία ανησυχεί ιδιαίτερα με την άφιξη δεκάδων χιλιάδων προσφύγων στη Hatay.
Ήδη, έχει σημειωθεί τουλάχιστον μια διαδήλωση στη μεθοριακή πόλη Samandag από Τούρκους Αλεβίτες που αντιτίθενται στην είσοδο Σουνιτών προσφύγων στη Τουρκία. Εν τω μεταξύ, εκατοντάδες Σύριοι συνεχίζουν να περνούν τα σύνορα καθημερινά, ενώ σημειώνονται βίαια επεισόδια μεταξύ Αλεβιτών και Σουνιτών στη βορειοδυτική Συρία.
Η τουρκική κυβέρνηση έχει βάσιμους λόγους να ανησυχεί. Η περιοχή ήταν κάποτε γνωστή ωςΑλεξανδρέττα, και ανήκε στους Γάλλους επικυρίαρχους της Συρίας, οι οποίοι την έχρισαν τουρκική. Ήταν κυρίως αραβική και αρμενική όσον αφορά στη πληθυσμιακή της σύνθεση, και είχε μια μικρή μόνο τουρκική μειονότητα. Το 1921, υπήρχαν περίπου 87.000 Τούρκοι, σε ένα σύνολο 220.000 κατοίκων. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του `30, οι Τούρκοι επέκτειναν την επιρροή τους, αντιλαμβανόμενοι την στρατηγική σημασία της περιοχής, και σε συνεργασία με την Κοινωνία των Εθνών, οι Γάλλοι ανακήρυξαν τη περιοχή σε αυτόνομη δημοκρατία, επιδιώκοντας τη στήριξη των Τούρκων εναντίον των Ναζί.
Σύμφωνα με τους Σύριους, η Άγκυρα έδιωξε τους περισσότερους Άραβες και Αρμένιους, οι οποίοι κατέφυγαν στον Λίβανο, και προσάρτησε την επαρχία το 1939, μετά από ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα. Στη συνέχεια προχώρησαν στη «τουρκοποίηση» της περιοχής, επιβάλλοντας τη τουρκική γλώσσα και μετακινώντας σε αυτήν χιλιάδες Τούρκους. Σήμερα μοιάζει σαν μια ακόμη τουρκική επαρχία. Υπάρχουν όμως αρκετοί ντόπιοι αραβικής καταγωγής που δεν μιλάνε αραβικά, ή αν το κάνουν το κάνουν κρυφά.
Για τη Συρία, η απώλεια της Αλεξανδρέττας θεωρείται ως μια βρώμικη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας εναντίον τους. Την θεωρούν ανάλογη με τη περίπτωση των υψωμάτων του Γκολάν, που επίσης τους εκλάπησαν.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν προσπάθησε να θέσει τέρμα στη διαμάχη, προωθώντας εμπορικές και οικονομικές συμφωνίες με τη Συρία, και προσφερόμενος να μεσολαβήσει στο Ισραήλ αναφορικά με το έτερο συριακό πρόβλημα, αυτό των υψωμάτων του Γκολάν. Σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, η Συρία δέχθηκε να σταματήσει τις διεκδικήσεις της προσωρινά, με αντάλλαγμα το ελεύθερο εμπόριο, και τα δικαιώματα νερού με τη Τουρκία. Κάτι τέτοιο όμως δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ επισήμως.
Τώρα, οι συριακές δυνάμεις μετακινούνται προς τα σύνορα, αποκόβοντας τη ροή και τη διαφυγή των προσφύγων, με την όποια συμφιλίωση είχε επιτευχθεί, να δείχνει ότι ανήκει πλέον στο παρελθόν.
Υπάρχει ακόμη και το ενδεχόμενο στρατιωτικής αντίδρασης από πλευράς της Άγκυρας, που αν συμβεί θα οδηγήσει σε στρατιωτική κλιμάκωση, και σίγουρα θα επιδεινώσει το ήδη σύνθετο καθεστώς της συγκεκριμένης επαρχίας.
S.A.-NYRB
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου