H Μάργκαρετ Θάτσερ, η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Βρετανίας και αναμφισβήτητα ένα πολιτικό φαινόμενο της εποχής μας, πέθανε σε ηλικία 87 ετών. Ήταν η μακροβιότερη πρωθυπουργός της Βρετανίας τα τελευταία 150 χρόνια, ένα από τα ισχυρότερα βρετανικά χαρτιά στον χώρο της διεθνούς πολιτικής, μια αδιαμφισβήτητη σταρ της πολιτικής και σημείο αναφοράς πολλών σύγχρονων πολιτικών. Διατέλεσε αρχηγός της κυβέρνησης των Συντηρητικών από το 1979 μέχρι το 1990. Θα μείνει στην ιστορία ως η γυναίκα που μεταμόρφωσε την οικονομία της Βρετανίας, παίζοντας έναν σημαντικό ρόλο και στη διεθνή σκηνή.
Στη Βρετανία, τα χρόνια της Θάτσερ ήταν μια καμπή, σημειώνει ο Guardian. Μετά από αυτά, τα ιδανικά της συλλογικής προσπάθειας, της πλήρους απασχόλησης και μιας διαχειριζόμενης οικονομίας, - όλα αμαυρωμένα από τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις της δεκαετίας του 1970 – είχαν απαξιωθεί στη λαϊκή φαντασία. Είχαν αντικατασταθεί με τη «δική μου» και τη «δική τους» πολιτική, την απελευθέρωση των αγορών και την ιδιωτικοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του κράτους, που αντηχούσε την αυξανόμενη ευημερία. Η Θάτσερ δεν προκάλεσε αυτές τις αλλαγές, αλλά τις νομιμοποίησε και τις ενσωμάτωσε. Η πίστη της στο ηθικό κύρος του ατόμου και την επιτακτική ανάγκη της ελευθερίας της επιλογής οδήγησαν τόσο αριστερά, όσο και δεξιά, προκειμένου να επαναξιολογηθεί το κράτος πρόνοιας. Ήταν τόσο δαιμόνια και εμπνευσμένη, μια ντίβα που παρήγαγε την οριστική ερμηνεία του ρόλου, με τον οποίο η αντίληψη για την οικονομία και την κοινωνία της Βρετανίας στον κόσμο συνεχίζουν να διαμορφώνουν την βρετανική πολιτική.
Η Θάτσερ ήταν ρεαλίστρια ως προς τις μεθόδους της, αλλά σταθερή στους στόχους της. Πίστευε ότι το κράτος είχε γίνει βάρος για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το κόστος του ήταν να παραλύσει η οικονομία και να υπερφορτωθεί με χρέος. Το έννομο συμφέρον θα έπρεπε να ανθίσει, κυρίως στα συνδικάτα, αλλά και στις εθνικοποιημένες βιομηχανίες άνθρακα, χάλυβα και τηλεπικοινωνιών. Πολλοί άλλοι μοιράζονται την ανάλυση της. Η Σιδηρά Κυρία είχε το θάρρος να δράσει.
Πολλά χαρακτηριστικά της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας – ο μονεταρισμός, οι ιδιωτικοποιήσεις, η απορρύθμιση, η μικρή κυβέρνηση, η μείωση των φόρων και το ελεύθερο εμπόριο – ήταν όλα αποτέλεσμα των πολιτικών που χρησιμοποίησε για να αντιστρέψει την οικονομική παρακμή της Βρετανίας.
Πάνω απ ‘όλα, στην Αμερική και στην Ανατολική Ευρώπη, θεωρήθηκε, μαζί με τον φίλο της Ρόναλντ Ρέιγκαν, ως μία από τους δύο μεγάλους αρχιτέκτονες της νίκης της Δύσης στον Ψυχρό Πόλεμο.
Πάνω απ ‘όλα, στην Αμερική και στην Ανατολική Ευρώπη, θεωρήθηκε, μαζί με τον φίλο της Ρόναλντ Ρέιγκαν, ως μία από τους δύο μεγάλους αρχιτέκτονες της νίκης της Δύσης στον Ψυχρό Πόλεμο.
Η Ευρώπη της Θάτσερ
Η Θάτσερ είχε αρχικά υποστηρίξει την ένταξη της Βρετανίας στην Κοινή Αγορά και η πλήρης απόρριψη του Εργατικού Κόμματος μετά το επιτυχές δημοψήφισμα το 1975 ενίσχυσε μόνο την προσπάθειά της για αυτήν. Ωστόσο, εξελέγη το 1979 με την υπόσχεση να αναζητήσει μια έκπτωση του προϋπολογισμού, κάτι που επιβάρυνε κάθε υπουργικό συμβούλιο κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της θητείας της, μέχρι που συμφώνησε απρόθυμα μια διευθέτηση στο Fontainebleau το 1984.
Σε μια περίοδο σχετικής ηρεμίας, η Θάτσερ υποστήριξε την επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων για την Ενιαία Αγορά, μέχρι το πέρασμα της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης το 1987. Σε εκείνο το σημείο, συνειδητοποίησε ότι το ιδανικό για την Ευρώπη ως εμπορικό εταίρο, μια αγορά για τα βρετανικά αγαθά και υπηρεσίες όπου οι εμπορικοί φραγμοί θα καταργούνταν, ήταν σε αντίθεση με το όραμα της στενότερης πολιτικής ολοκλήρωσης που μοιραζόταν με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Οι μάχες εναντίον της προκάλεσαν ρήξη στο υπουργείο της.
Το 1988, έκανε μια ομιλία στη Μπριζ, κάνοντας επίθεση «στον σερνόμενο ευρω-φεντεραλισμό». Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, ο καγκελάριος της, Nigel Lawson, αγωνίστηκε ώστε να τεθεί μια ημερομηνία για να ενταχθεί η στερλίνα στο μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ΜΣΙ), στον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε και ο οποίος θα επέτρεπε στα επιτόκια να πέσουν. Η Θάτσερ διαπίστωσε ότι η αξία της λίρας δεν θα πρέπει να καθηλωθεί στα ευρωπαϊκά νομίσματα. Διαμαρτυρόμενος για την επιρροή του οικονομολόγου Alan Walters, ως αντίπαλου συμβουλευτικού κέντρου, τον Οκτώβριο ο Lawson παραιτήθηκε.
Η επιθυμία της Θάτσερ για την οικοδόμηση μιας ελεύθερης αγοράς της Ευρώπης συνοδεύτηκε από την προσπάθειά της να ενισχυθεί ο ρόλος του ατόμου έναντι του κράτους στο εσωτερικό. Οι εκλογές του Ιουνίου του 1987 έφεραν την τρίτη εκλογική νίκη της. Ήταν ο προάγγελος για ένα πρόγραμμα ριζικής μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα που προοριζόταν να διεκδικήσει την εξουσία του καταναλωτή και να φέρει την πειθαρχία της αγοράς σε σχολεία και νοσοκομεία.
Η Θάτσερ κυκλοφόρησε την αυτοβιογραφία της σε δύο τόμους. Ο πρώτος, «The Downing Street Years» (1993), καλύπτει την πρωθυπουργική της θητεία, ενώ ο δεύτερος «The Path to Power» (1995), τη ζωή της πριν από αυτήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου