Το τεράστιο δημόσιο χρέος της Ιταλίας έχει οδηγήσει πολλούς αναλυτές να θεωρούν πως η χώρα αυτή αποτελεί τον επόμενο αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης.
Οι διασώσεις της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, και της Πορτογαλίας έχουν ανοίξει την όρεξη των επενδυτών και των κερδοσκόπων, που θέλουν και συνέχεια. Τώρα, εκτός από την Ισπανία, άρχισαν να περικυκλώνουν και την Ιταλία, και το Βέλγιο.
Ένας από τους συνήθεις υπόπτους έδωσε και τη πρώτη εντολή για επίθεση. Στα τέλη του περασμένου Μαΐου, η Standard & Poor’s, εντελώς απροειδοποίητα υποβάθμισε τη πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας, με τη δικαιολογία ότι η αργή της ανάκαμψη δεν μπορεί να στηρίξει τις απαραίτητες μειώσεις του δημόσιου χρέους της.
Οι αγορές τρόμαξαν, προκαλώντας μια άμεση πτώση στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας εκτοξεύτηκε στα ύψη, προκαλώντας φόβους ότι η χώρα θα πληγεί οικονομικά, όπως έγινε και με τις υπόλοιπες χώρες PIGS. Η ανακοίνωση της υποβάθμισης μπορεί να ήταν απροειδοποίητη, υπήρχαν όμως κάποιες ενδείξεις. Λίγες μέρες πριν, ο ΟΟΣΑ είχε δημοσιεύσει μια αρνητική κριτική της ιταλικής οικονομίας. Οι ειδικοί του ΟΟΣΑ χαρακτήρισαν ως αβέβαιη την ιταλική ανάκαμψη, αμφιβάλλοντας για την δημοσιονομική βιωσιμότητα της οικονομίας της.
Πράγματι, το ιταλικό δημόσιο χρέος αναμένεται να φτάσει το 120% του ΑΕΠ φέτος, τοποθετώντας την Ιταλία στη λίστα με τις πέντε χώρες του πλανήτη με το υψηλότερο δημόσιο χρέος. Αν όμως δούμε πιο προσεχτικά την ιταλική οικονομία, τότε βλέπουμε πως δεν υπάρχουν σοβαροί λόγοι ανησυχίας.
Αυτοί που ανησυχούν με τα χρέη της Ιταλίας, δεν έχουν καλή μνήμη. Η χώρα βρίσκεται σ αυτή τη κατάσταση εδώ και 30 χρόνια. Από τη δεκαετία του `80, οι ιταλικές κυβερνήσεις αυξάνουν τα χρέη της. Το 1980, το χρέος ήταν στο 60% του ΑΕΠ, και το 1985 είχε σκαρφαλώσει στο 85%. Στις αρχές της δεκαετίας του `90 το χρέος έπιασε το 100% του ΑΕΠ, ενώ προς τα τέλη της δεκαετίας πήγε στο 124%.
Η προοπτική ένταξης στην ευρωζώνη, ανάγκασε τους Ιταλούς να σφίξουν τα ζωνάρια στο δεύτερο μισό των `90ς. Παρά τις θυσίες όμως, όταν η Ρώμη εντάχθηκε το 1999 στο ευρώ, το δημόσιο χρέος της ήταν στο 115% του ΑΕΠ της. Όλα αυτά τα χρόνια όμως, κανένας δεν αμφισβήτησε την ασφάλεια της αγοράς ιταλικών κρατικών ομολόγων.
Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος του ιταλικού χρέους βρίσκεται στα χέρια των ίδιων των Ιταλών, που διαθέτουν το 55% των κρατικών ομολόγων, σε σχέση με το αντίστοιχο 31% στη Γαλλία, και 47% στη Γερμανία. Οι πιστωτές και οι δανειολήπτες της Ιταλίας είναι τόσο στενά συνδεδεμένοι, που μια χρεοκοπία δεν συμφέρει σε κανέναν.
Παρά το πελώριο χρέος της, η Ιταλία διαθέτει έναν υγιή ιδιωτικό τομέα. Οι Ιταλοί αποταμιεύουν. Ο μέσος όρος χρέους των ιταλικών νοικοκυριών αντιστοιχεί στο 44% του εισοδήματός τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 82%. Οι ιταλικές επιχειρήσεις είναι χρεωμένες σε επίπεδο 80%, ενώ οι αντίστοιχες στην υπόλοιπη Ευρώπη 120%.
Τι σχέση έχει το ιδιωτικό χρέος; Η σημερινή κρίση οφείλεται στη κατάρρευση του ιδιωτικού τομέα, όταν οι οικογένειες δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα στεγαστικά τους δάνεια στις τράπεζες. Αυτό προκάλεσε κρίση στον τραπεζικό τομέα η οποία μετά επεκτάθηκε σε ολόκληρη την οικονομία.
Η αναστάτωση ξεκίνησε στις ΗΠΑ και μεταδόθηκε στην Ευρώπη. Η Βρετανία ήταν από τις χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο. Οι Βρετανοί πολίτες έχουν μεγάλα χρέη. Το 2006, ο μέσος Βρετανός χρωστούσε €29.000 σε στεγαστικό δάνειο, ενώ ο μέσος Ιταλός €5.000. Στην Ιταλία, το κράτος δεν χρειάστηκε να διασώσει τις τράπεζες.
Όμως, παρά το ρόλο που παίζει το ιδιωτικό χρέος, οι αγορές (κυρίως του Λονδίνου) άρχισαν ξαφνικά να ρίχνουν όλο το βάρος στο δημόσιο χρέος. Έτσι, η κρίση του αγγλοσαξονικού τραπεζικού συστήματος, σύντομα μετατράπηκε σε κρίση της ευρωζώνης, με θύματα της τα κράτη με μεγάλο δημόσιο χρέος.
Η κερδοσκοπία και τα πολιτικά συμφέροντα έπαιξαν μεγάλο ρόλο σε αυτή τη μετατόπιση. Όμως, αν το δημόσιο χρέος έπαιζε τόσο μεγάλο ρόλο, τότε η τρίτη ισχυρότερη οικονομία του κόσμου, η Ιαπωνία, θα έπρεπε να είναι και το πρώτο θύμα. Έχει χρέος που αντιστοιχεί στο 220% του ΑΕΠ της, κάτι όμως που δεν φαίνεται να φοβίζει τις αγορές. Τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα έχουν σπρεντς μικρότερα από 1%, σχεδόν δυο μονάδες χαμηλότερα από το γερμανικό σημείο αναφοράς.
Οι Βάρβαροι κάποτε συνετέλεσαν στη πτώση της Ρώμης. Ευτυχώς όμως που η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται πάντα. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου